De verteller is degene die het verhaal vertelt. Dat hoeft niet per se de schrijver zelf te zijn. De schrijver bedenkt de personages van een verhaal, dus ook de verteller. De verteller vertelt het verhaal vanuit een bepaald standpunt. In deze les leer je welke soorten vertellers er zijn.
Verschillende soorten vertellers
Er zijn drie soorten vertellers:
► de auctoriale verteller
► de personale verteller
► de ik-verteller
De auctoriale verteller
De auctoriale verteller noemen we ook wel de ‘alwetende verteller’. Deze verteller doet niet mee aan het verhaal, maar is iemand die het verhaal vertelt. Hij of zij weet al wat er gaat gebeuren en kan bijvoorbeeld een oordeel geven. Deze verteller weet al hoe het verhaal gaat eindigen. Het verhaal wordt in de hij- of zij-vorm geschreven. Er zijn twee soorten auctoriale vertellers:
expliciet auctoriaal: de verteller spreekt direct de lezer aan.
impliciet auctoriaal: de verteller spreekt niet direct de lezer aan, maar is te herkennen doordat hij af en toe zijn mening of ander commentaar geeft. Je kunt het herkennen omdat deze verteller in het commentaar dat hij geeft meer weet dan de personen in het verhaal kunnen weten.
Personale verteller
In een verhaal met een personale verteller wordt het verhaal verteld door één van de personages in de hij- of zij-vorm. Over het algemeen staat de personale verteller dichter bij de lezer dan de auctoriale verteller.
Enkelvoudig: het verhaal wordt vanuit één personage gepresenteerd in de hij- of zij-vorm.
Meervoudig: het verhaal wordt vanuit meerdere personages gepresenteerd in de hij- of zij-vorm
Ik-verteller
De verteller in een verhaal vertelt de gebeurtenissen die hij of zij meemaakt in de ik-vorm. Er zijn twee soorten ik-vertellers:
vertellend ik: deze verteller vertelt over de gebeurtenissen die hebben plaatsgevonden in het verleden. Hij kijkt als het ware terug op de gebeurtenissen. Deze ik-figuur doet wel mee aan het verhaal en is dus anders dan de auctoriale verteller.
belevend ik: de ik-figuur vertelt over gebeurtenissen die op dat moment plaatsvinden. Hij geeft geen commentaar op gebeurtenissen achteraf. Het speelt zich af in het nu.
Verschillende vertellers
In veel verhalen zie je een combinatie van verschillende vertellers. Het komt vaak voor dat de personale en auctoriale verteller in één roman voorkomen.
Voorbeelden
In Menuet van Louis Paul Boon zijn drie verschillende ik-vertellers: de man, de vrouw en het meisje. Ze vertellen alle drie hetzelfde verhaal uit hun eigen standpunt. Er is sprake van een prismatische roman: eenzelfde gebeurtenis wordt door verschillende vertellers weergegeven. Je krijgt het verhaal vanuit verschillende perspectieven gepresenteerd.
In Ik Jan Cremer is de verteller een ik-verteller. De verteller vertelt hierbij over gebeurtenissen die hebben plaatsgevonden in het verleden: vertellend-ik.
In Blauwe plekken wordt het verhaal verteld door verschillende personages: onder andere Judith, Michiel, de meester en soms de moeder van Judith. Er is sprake van een meervoudig personale verteller. Af en toe wordt de personale verteller overgenomen door een auctoriale verteller.
