Het woord metonymie is afkomstig uit het Grieks en betekent letterlijk ‘’een verandering van naam’’. Een metonymie is een soort beeldspraak. Je zegt dan niet meteen wat je bedoelt, maar je gebruikt een woord dat daar mee samenhangt. Het nieuwe begrip roept dan het bedoelde begrip op. Dat klinkt allemaal een beetje ingewikkeld, maar we leggen het nog eens uit met de volgende voorbeeld. Let op: de dikgedrukte woorden drukken eigenlijk dus iets anders uit:
Sven Kramer won afgelopen jaar drie keer goud
Voordat ik met de les begin moet ik altijd even de koppen (of neuzen) tellen
Nederland maakte 3-1 tegen Duitsland
Hij heeft een groot hart
De vrouwen staan in vuur en vlam
Wij hebben volgens de Van Dale een echte Van Gogh in ons huis hangen
Misschien klinken de volgende voorbeelden nog helemaal niet zo gek en vraag je je af waar in de dikgedrukte woorden de beeldspraak zit. Dat staat hieronder uitgelegd.
Goud: staat voor een gouden medaille
Koppen of neuzen tellen: de mensen tellen
Nederland/Duitsland: de voetballers van het Nederlandse team, de voetballers van het Duitse team
Groot hart: hij is vrijgevig/goed gezind
In vuur en vlam: ze zijn verliefd/opgewonden
Van Dale: het woordenboek dat Van Dale heet
Van Gogh: het schilderij van Van Gogh (niet van Gogh zelf)
Er zijn 8 veel voorkomende metonymieën:
Je bedoelt het voorwerp, maar noemt het materiaal: "Het vriest flink, dus ik heb mijn ijzers alvast maar tevoorschijn gehaald."
Je bedoelt de inhoud, maar noemt het voorwerp: "Drink je beker op?"
Je bedoelt het voorwerp, maar noemt de maker: "Ik heb thuis een originele Rembrandt aan de muur hangen."
Je bedoelt het geheel, maar noemt het deel: "Die snor deelt de ene na de andere bekeuring uit!"
Je bedoelt het deel, maar noemt het geheel: "Nederland heeft gelukkig van Duitsland gewonnen!"
Je bedoelt het meervoud, maar noemt het enkelvoud: "De vrouw gebruikt vaker make-up dan de man."
Je bedoelt het bezit, maar noemt de bezitter: "De buren hebben lekkage." (Je bedoelt dat het huis van de buren lekt.)
Je bedoelt een groep, maar noemt de leider: "Hitler rukte op naar de Russische grens."