Er zijn verschillende soorten toetsvragen:
- Gericht op kennis.
- Gericht op het toepassen van kennis.
- Gericht op inzicht.
We richten ons met name op de laatste twee soorten vragen. Je ziet hieronder een aantal voorbeelden met een uitleg over hoe je zo'n vraag kunt aanpakken.
In het begin van de vierde eeuw voor Christus werd in Athene de regel ingevoerd dat de burgers voor het bijwonen van de volksvergadering presentiegeld kregen. Dit wordt beschouwd als een belangrijke stap in het democratiseringsproces in de Atheense stadstaat. Leg dit uit.
Er zijn een paar kernwoorden in deze vraag: presentiegeld en democratiseringsproces. Deze twee woorden moet je met elkaar in verband brengen.
Daarvoor heb je kennis nodig: wat is presentiegeld en wat is een democratiseringsproces?
Vervolgens moet je aangeven op welke manier presentiegeld geleid heeft tot democratisering.
Door het presentiegeld konden ook arme(re) burgers deelnemen aan de volksvergadering, waardoor een groter deel van de Atheense burgers aan (de controle op) het bestuur kon deelnemen.
De Franse koning Lodewijk IX de Heilige gaat in 1248 met zijn leger op kruistocht. Jean de Joinville (1224-1317) neemt op 6 juni 1249 deel aan de landing van Franse troepen onder leiding van de koning bij de Egyptische plaats Damiate. Omstreeks 1308 schrijft Jean de Joinville daarover:
Toen wij de Turken zagen aankomen, plaatsten we de punten van onze schilden en de handgrepen van onze lansen in het zand met de punten naar hen gericht. Maar toen zij zo dichtbij waren, dat ze de lansen bijna in hun lichaam zagen dringen, draaiden zij zich om en vluchtten. Aan onze linkerzijde landde de graaf van Jaffa, die een volle neef was van de graaf van Montbéliard, en van het geslacht Joinville. Hij landde met de grootste pracht, want zijn galjoen kwam aan, geheel beschilderd met zijn familiewapen, welk wapen bestond uit goud en een kruis gemerkt met rood. Hij had minstens driehonderd roeiers in zijn galjoen en iedere roeier droeg een schild met het wapen van de graaf erop. Aan ieder schild was een wimpel bevestigd, met zijn wapen in goud bewerkt.
Leg uit waarom dit laat zien dat het leger feodaal in plaats van nationaal is georganiseerd.
Je moet weten wat feodaal betekent. Welke voorbeelden hiervan vind je in de tekst? Deze som je op. Als je zo'n vraag krijgt, lees dan eerst de vraag voordat je de tekst gaat lezen. Bij het lezen van de tekst, kun je dan oppervlakkiger lezen omdat je alleen zoekt naar feodale voorbeelden. Dat bespaart je tijd. Deze kun je dan gebruiken om het antwoord goed te formuleren.
De beschrijving van de ridders die vechten met het familiewapen van hun eigen lokale edelman, laat zien dat er gevochten wordt voor de eigen (feodale) heer (en niet voor Frankrijk).
Van de landen die cacaobonen verbouwen, exporteert één land een relatief klein deel van de eigen cacaobonen (zie onderstaande afbeelding). Geef
− de naam van dit land;
− een oorzaak waardoor dit land een relatief klein deel van de eigen cacaobonen exporteert.
Dit is een inzichtsvraag. Je moet eerst zien welk land in verhouding het minst exporteert. Dat hoeft niet persé het laagste absolute getal te zijn. Je moet dus goed naar de ronde cirkels kijken en zien waar de export veel kleiner is dan de productie. Vervolgens moet je inschatten hoe het komt dat dat land minder exporteert. Ook dit vraagt weer wat voorkennis over de situatie in dat land.
Indonesië.
De oorzaken zijn:
− In dit land worden relatief veel cacaobonen verwerkt tot halffabricaten en eindproducten.
− Dit land heeft een relatief grote interne markt (voor cacaoproducten).