IJs komt in de koudere streken overal voor.
Soms slechts in de winter, maar ook het hele jaar door.
Bekende permanente ijsgebieden:
Noord- en Zuidpool (Arctic & Antarctica).
Waarvan 90% van het ijs op aarde in Antarctica (Zuidpool) voorkomt.
Noordpoolijs
Noorpoolijskap: alleen bevroren water.
Zuidpoolijskap: ijskap over land.
Dat ijs kan zelfs over het land heen onder water zakken.
Als een marsepeinlaag over een taart.
Zuidpoolijs
Die laag lijkt vlak, en is dat op de Noordpool ook (min of meer), maar op de Zuidpool is hij alleen van de bovenkant vlak.
Met uitzondering van wat heuvels.
Onder de ijslaag, die gemiddeld 2200 meter en maximaal maar liefst 4800 meter dik is, zit land.
Rotsland dat vergeleken kan worden met de fjorden in Noorwegen.
Sonar Image Antarctic ice.
Bron: Gizmodo.com.au
De hoeveelheid ijs is sterk seizoensafhankelijk.
Average ice coverage North Pole winter vs summer. Bron: oceanograpphy-leahmore
Uiteraard is het zeewater aan het einde van de (Ant) Arctische zomer op zijn warmst.
Gedurende de herfst koelt het meer en meer af en begint de vorming van ijs.
Wanneer het water rond de -2 gr is afgekoeld gaat de aangroei opeens heel snel. (Zie filmpje)
Timelapse van het vormen van zeeijs. Bron: NASA.
Average ice coverage South Pole summer vs winter. Bron: nasa.
Het meeste ijs brokkelt af van gletsjers aan de (noord-) oostkust van Groenland.
Het ijs schuift steeds verder de zee in totdat het zoveel drijkracht krijgt dat het afbreekt.
Het breekt dus niet zozeer af doordat de zwaartekracht zijn werk doet,maar het krijgt steeds meer opwaartse kracht totdat het afbreekt, omhoogschiet en dan weer valt.
Daarom denken veel mensen dat het ijs "valt" terwijl het feitelijk gaat drijven terwijl het in zee schuift.
Uiteraard zijn er ook gedeeltes van de gletsjer die tijdens het schuiven over het gebergte bros zijn geworden.
Dat zijn de brokken die vooraf van boven in zee storten.
Deze zullen als "growlers" de oceaan op gaan.
Met de East Greenland current worden ze om het zuiden van Groenland heen naar het Noordwesten van Groenland gestuwd (Baffin baai) waar het samen met afgebrokkeld ijs van de Amerikaanse N-kust met de Labradorstroom Zuidwaarts gevoerd wordt tot soms wel 36 graden NB.
Vandaar kunnen ze met de warme golfstroom meegevoerd worden naar het noordwesten van Europa.
Ten gevolge van smelten zullen ze daar geen grote gevaren meer vormen.
Vaak zullen ze gereduceerd zijn tot z.g. Growlers. (zie foto verderop)
De gemiddelde ijsberg zal met een factor 1000 gekrompen zijn.
Een hele grote die bij zijn geboorte zo'n 1,5 miljoen ton kan wegen is dan dus nog steeds zo'n 150.000 ton.
Een kleinere is dan gewoon gesmolten.
Ze zijn dus niet van Groenland zo oostwaarts de Antlantic overgestoken maar hebben een hele lange reis afgelegd.
Met anderhalf miljoen ton blijkt wel dat het gevaar van ijsbergen niet zo zeer in scherpe kanten van het ijs zit alswel in de enorme massa.
Als een schip daar met een flinke vaart tegenaan vaart moet de energie weg kunnen.
Dat kan niet de ijsberg in, dus gaat het het schip in.
Gevolg: scheuren of gaten, want het staal van het schip kan al die energie ook niet verwerken.
Maar soms wint het schip. (een beetje..)
Bron: Speed Company.
Van ijsbergen steekt slechts 1/10 deel boven water uit.
Een ijsberg kan wel zo'n 380- 400 meter van voet tot top groot worden.
Zie je dus een voor jou hele hoge ijsberg (metertje of 80 -100), dan steekt er zo'n metertje of 360 nog onder water!
Bron: RyanRowe.com
Typen ijsbergen:
Er bestaan vele typen ijsbergen.
Meestal stellen we ze ons zo voor:
Bron: DailyMail.com
Maar er zijn vele typen:
Een typisch "uiteinde" van de gletsjer.
Links op de foto zie nog de opstaande wand van de 'canyon' waar hij doorheen gestroomd heeft.
Bron:VisitGreenland.comTorenijsberg
Een speciale vermelding verdient de Tafelijsberg.
Bron: Caltech.edu
Deze ijsbergen zijn na het afbreken op de zeebodemterecht gekomen.
Door de iets hogere temeperatuur op de zeebodem (ondermeer veroorzaakt door de hoge druk van het ijs) vormt zich een laagje smeltwater tussen de ijsberg en de bodem.
Dat vormt een glijlaagje waar de ijsberg als het ware op drijft.
De ijsberg drijft ten gevolge van de zeestroom al schurend over de bodem weg en slijt af.
Op een gegeven moment wordt de zee dieper, is er onderaan zoveel afgesleten dat de ijsberg topheavy wordt en zal de ijsberg omvallen waarna de platte onderkant de bovenkant wordt.
https://www.youtube.com/shorts/LE7gpvhHaJw (Nog eentje)
En nog een hele onbekende maar toch de beroemdste ijsberg ooit waargenomen:
Ijsberg waar de TItanic tegenop gevaren is.
Zuidpoolijs.
Het ijs van de Zuidpool (Antarctica) zal niet gauw van die grote ijsbergen opleveren, omdat het Antarctisch gebied geen of slechts lage gletsjers bevat.
Er breken dus eenvoudigweg minder grote brokken van de landmassa af.
Het gevaarlijke ijs in Antarctische streken zal vooral bestaan uit z,g. Growlers.
Bron RyanRowe.com
Growlers zijn een stuk kleiner dan ijsbergen, hebben daardoor een stuk minder massa, maar kunnen weldegelijk een dermate grootte bereiken dat ze voor schepen gevaar vormen.
Bron: DesignDestinations.com
Pakijs:
Vanaf het land kan ijs afbreken.
Het wordt dan door de ZO-lijke winden afgevoerd en op enige afstand, waar stroom en wind elkaar tegenwerken, zich weer verzamelen: pakijs.
Pakijs is gevaarlijk voor de scheepvaart omdat het zich verzamelt, samengedrukt wordt en weer aan elkaar vast kan gaan vriezen.
Bron: NASA
Een schip dat in pakijs terecht komt en niet genoeg ijsversteviging heeft loopt kans samengedrukt te worden.
Bekendste voorbeeld:
Het schip van Willem Barentsz.
Het schip heeft het, nadat het vast kwam te zitten, nog lange tijd vol gehouden.
Tot het uiteindelijk door de druk van het ijs samengeperst en in elkaar gedrukt werd.