Prikkels (paragraaf 1 + 2)

Gedrag

Gedrag is alle waarneembare activiteit van een dier. Dus bijvoorbeeld een kat die op de grond op de loer ligt omdat hij aan het jagen is op een muis. De muis zal op zijn beurt hopelijk snel op de vlucht slaan als hij de kat ziet. De functie van gedrag is om de overlevingskans te vergroten

kat en muis

 

Inwendige en uitwendige prikkels

Gedrag is een reactie op prikkels. Het kunnen inwendige prikkels zijn (vb. honger), maar het kunnen ook uitwendige prikkels zijn (vb. de schoolbel). Aan de hand van de sterkte van de prikkel wordt er wel of niet op gereageerd. De prikkel moet sterk genoeg zijn om een soort van drempelwaarde over te gaan, de motivatie moet namelijk groot genoeg zijn. Komt de prikkel er niet overheen dan zal er geen gedrag worden vertoont. Als je bijvoorbeeld op school zit dan reageer je niet op alle auto's die je buiten voorbij kan zien rijden (ook niet op het geluid). Terwijl als zacht je naam wordt geroepen je hier wel op reageerd. Wanneer de motivatie hoog genoeg is voor gedrag kan per individue verschillen. 

 

Een ander voorbeeld van uitwendige prikkels zijn natuurlijk ook signalen van soortgenoten: communcatie. Communicaties is bijvoorbeel belangrijk om de rangorde/hiĆ«rarchie in de groep te bepalen (vb. pikorde bij kippen), coordinatie (vb. bij de jacht van leeuwinnen) en taakverdeling binnen de groep (vb. mieren die poppen verzorgen of voedsel verzamelen). De reactie op het signaal is afhankelijk van de zender en ontvanger:

 

Omdat de reactie afhangt van zender en ontvanger kan er ook miscommunicatie/misverstanden ontstaan door filters en ruis. Bekijk dat maar eens op een dag. Je zult soms missen dat een ander je naam roept (vanwege teveel lawaai of omdat je geconcentreerd bezig bent) of je zult wel eens merken tijdens een gesprek dat iemand je niet goed verstaan heeft.  

Sleutelprikkel

Er zijn ook prikkels waarop als reactie altijd gedrag wordt vertoond, motivatie is standaard hoog genoeg. Deze prikkels noemen wij sleutelprikkels. Een voorbeeld van een sleutelprikkel is de reactie van jonge meeuwen op de vlek op de snavel van hun ouders. 

 

Als de jongen deze vlek zien, dan gaan zij direct ertegen pikken met hun eigen snavel. Doel ervan is dat de ouder deels verteerd voedel vanuit hun bek aan de jongen geven. 

De sleutelprikkels kunnen worden versterkt (gebeurt vaak vanuit de mens), dit heet een supernormale prikkel. Wanneer dit gebeurt zal de reactie op de prikkel ook versterkt zijn. Tinbergen is een etholoog die onderzoek heeft gedaan naar sleutelprikkels en supernomale prikkels bij meeuwen. Bekijk het filmpje.

Sleutelprikkel en supernormale prikkel bij de meeuwen http://www.youtube.com/watch?v=Th1SVdrubsY

Sleutelprikkel door een koekoeksjong http://www.youtube.com/watch?v=4Mb0GOITRUU

Sleutelprikkel bij een stekelbaars http://www.youtube.com/watch?v=4pQVNHN86Oo

Maak nu de vragen van paragraaf 1 en 2 volgens de planner, kijk de antwoorden na en maak afspraken met de docent en TOA om het practicum 'leertaak meelwormen' uit te voeren.

De leertaak moet je inleveren voor een beoordeling.

Leertaak meelwormen