LET OP!
| In deze kennisbank staan drie soorten stijlfiguren: pleonasme, tautologie en herhaling. Op deze pagina leer je alles over het pleonasme, maar bekijk ook de andere twee stijlfigurenpagina's. |
Wat is een pleonasme?
| Een pleonasme is een stijlfiguur in de taal, dat bestaat uit twee verschillende woordsoorten, bijvoorbeeld: een bijvoeglijk naamwoord en een zelfstandig naamwoord. Het is een manier om op een mooie manier iets te zeggen, of om iets te benadrukken. Dit gebeurt dan vaak in gedichten of als schrijvers de taal creatief willen gebruiken. Maar in het dagelijkse of zakelijke taalgebruik wordt een pleonasme vaak gezien als een taalfout. Hoe komt dat? Bij een pleonasme geef je overbodige informatie of een onnodig woord bij een zelfstandig naamwoord of een werkwoord. Kijk maar naar de voorbeelden hieronder. |
Voorbeelden van een pleonasme
| - Een platte pannenkoek pl = platte --> pleonasme (ezelsbruggetje) --> - Een waarschuwing vooraf --> - De grote reus liep naar het kleine kaboutertje --> |
- platte is overbodige informatie, een pannenkoek is namelijk altijd plat. - vooraf is overbodig, een waarschuwing geef je namelijk altijd voordat iemand iets doet. - grote en kleine zijn overbodig, je snapt wel ... een reus is immers altijd groot en een kabouter is altijd klein. |
Heb je nu al genoeg informatie om de opdrachten te maken? Maak dan de opdrachten.
Wil je meer voorbeelden zien? Lees dan verder in het schema hieronder.
Meer voorbeelden, bedenk zelf waarom deze woordparen samen een pleonasme zijn.
| pleonasme met een zelfstandig naamwoord | pleonasme met een werkwoord | ||
| - platte pannenkoek - ronde bal, cirkel - aanwezige bezoekers, toeschouwers - valse voorwendsels - brandend vuur - openstaande vacature - witte sneeuw - rood bloed - noodzakelijke behoefte - groen gras - gele boterbloemen - mondeling gesprek - houten boomstam - hoekig vierkant - gratis cadeau - vieze stank - warme zon - de uiterste limiet - een verbetering ten goede - een waarschuwing vooraf - ruiters te paard - overtollige ballast - nieuwe aanwinst |
omlaag vallen, naar beneden vallen omhoog opstijgen weer hervatten nog eens herhalen, weer herhalen weer opnieuw beginnen groter groeien nog eens herhalen vooraf voorbereiden gehandhaafd blijven achteraf evalueren mondeling bespreken naar elders vertrekken opzettelijk uitlokken tot later uitstellen vooraf waarschuwen foutief pleonasme in een zin verbeterde versie Je moet verplicht een helm dragen. --> Het is verplicht dat je een helm draagt. Je moet een helm dragen. in staat zijn om iets te kunnen --> Je bent in staat om iets te doen. Je kunt dit doen. toestemming om iets te mogen doen --> Je hebt toestemming om dit te doen. Je mag dit doen. Het is noodzakelijk dat je dit moet doen. --> Je moet dit doen. Het is noodzakelijk dat je dit doet. |
Er zijn dus drie stijlfiguren die op elkaar lijken en die je op deze manier uit elkaar kunt houden. Kijk in het overzicht hieronder en op de twee andere kennisbankpagina's.
| pleonasme | tautologie | herhaling |
| - twee verschillende woorden - twee verschillende woordsoorten |
- twee verschillende woorden - twee dezelfde woordsoorten |
- twee precies dezelfde woorden |