Tautologie

LET OP!

In deze kennisbank staan drie soorten stijlfiguren: pleonasme, tautologie en herhaling.   
Op deze pagina leer je alles over het tautologie, maar bekijk ook de andere twee stijlfigurenpagina's.

 

Wat is een tautologie?

Een tautologie is een stijlfiguur bestaande uit twee verschillende woorden van dezelfde woordsoort.  Het kan een manier zijn om iets op een mooie manier te zeggen,  je leest het vaak in gedichten.  Ook kan het een manier zijn om iets te benadrukken.

Bijvoorbeeld: De tafels stonden schots en scheef. (Die staan dan dus héél erg scheef.)

Maar in het dagelijks of zakelijk taalgebruik wordt een tautologie vaak als een taalfout gezien, omdat je in feite iets dubbelop zegt.

 

Voorkennis

Je kunt een tautologie pas herkennen en verbeteren als je weet wat woordsoorten zijn. Dit is omdat een tautologie altijd uit twee verschillende woorden van dezelfde woordsoort bestaat.
(Bij het pleonasme op de andere kennisbankpagina zijn dat twee verschillende woordsoorten.)

 

Voorbeelden

Tautologieën als taalfout in zinnen Verbeterde zinnen - twee opties
- Niettemin kan ik toch naar je feest komen.

- We wisten reeds al weken dat we stage moesten lopen.

- Misschien is hier wellicht een oplossing voor.

- Natuurlijk mag je vanzelfsprekend mijn mobiel even lenen.

- Vermoedelijk is hij misschien al vertrokken.

- We hebben gelukkig haast bijna geen huiswerk.

- Om die reden is het daarom belangrijk dat je veel beweegt.

- Want sporten is immers heel goed voor je conditie.

- Voordat je dit opschrijft, lees je eerst de uitleg goed.

- Maar ik kan echter niet komen vandaag.

- Tot dusver hebben we dit niet eerder gedaan.

- Naast nieuwe skates, kreeg ik bovendien geld.

- Bovendien kreeg ik ook geld voor mijn verjaardag. 
- Niettemin kan ik komen.                        of                 - Ik kan toch komen.

- We wisten dit al weken.                                               - We wisten reeds dat we ...

- Misschien is hier een oplossing voor.                        - Wellicht is hier ...

- Natuurlijk mag je ...                                                     - Vanzelfsprekend mag je ...

- Vermoedelijk is hij al vertrokken.                              - Misschien is hij al vertrokken.

- We hebben gelukkig haast geen huiswerk.            - We hebben bijna geen huiswerk.

- Om die reden is het belangrijk dat ...                       - Daarom is het belangrijk dat ...

- Want sporten is heel goed voor je.                           - Sporten is immers heel goed voor je.

- Voordat je dit opschrijft, lees de uitleg goed.          - Als je dit opschrijft, lees eerst de uitleg goed.

- Maar ik kan niet komen vandaag.                              - Ik kan echter niet komen vandaag.

- Tot dusver hebben we dit niet gedaan.                     - We hebben dit niet eerder gedaan.

- Naast nieuwe skates kreeg ik geld.                             - Ik kreeg nieuwe skates en bovendien geld.

- Bovendien kreeg ik geld voor mijn verjaardag.        - Ik kreeg ook geld voor mijn verjaardag. 

 

Er zijn ook ingeburgerde tautologieën, je hoort ze heel veel en ze worden niet echt als een fout gezien.

Voorbeelden

- nooit of te nimmer
- met pracht en praal
- altijd en eeuwig
- blij en verheugd
- eenzaam en verlaten
- gratis en voor niets
- never nooit niet
- open en bloot
- wis en waarachtig
- vast en zeker
- verder nergens anders
- wikken en wegen

 

Er zijn dus drie stijlfiguren die op elkaar lijken en die je op deze manier uit elkaar kunt houden. Kijk in het overzicht hieronder en op de andere twee kennisbankpagina's.

pleonasme tautologie herhaling
- twee verschillende woorden
- twee verschillende woordsoorten.
- twee verschillende woorden
- twee dezelfde woordsoorten
- twee precies dezelfde woorden