![]() |
![]() |
Duitsland, van crisis tot autoritair bestuur
De crisis kwam bijzonder hard aan in Duitsland dat jaarlijks grote bedragen aan herstelbetalingen moest doen aan België, Frankrijk en Groot-Brittannië. Die herstelbetalingen waren opgelegd in de Vrede van Versailles, een verdrag dat in 1919 officieel een einde maakte aan de Eerste Wereldoorlog.
Tussen 1924 en 1929 kreeg de Duitse regering leningen van de VS in het kader van het Dawesplan en hoefde het jaarlijks minder geld aan herstelbetalingen uit te geven. De crisis in Duitsland werd er redelijk mee bedwongen, maar de Duitse economie kreeg in 1929 toch weer met een dip te maken. De VS bood Duitsland in dat jaar een nieuw hulpplan met leningen aan, het Youngplan. Voordat Duitsland er profijt van kon hebben werd dit hulpplan alweer gestopt vanwege de economische crisis in de VS. Daarop verergerde de Duitse crisis met bedrijfssluitingen, toenemende werkloosheid en armoede als gevolg. Duitsland kon niet of nauwelijks aan de verplichting van herstelbetalingen voldoen. In 1932 besloot de Duitse regering te stoppen met de herstelbetalingen.
Ook in Duitsland leidde de crisis tot onvrede bij de bevolking en afname van het vertrouwen in het landsbestuur. De Republiek van Weimar die in 1918 in Duitsland was uitgeroepen nadat de keizer was weggejaagd, had het moeilijk in de crisisjaren.
Regeringen volgden elkaar in snel tempo op. Het was moeilijk om na parlementsverkiezingen een coalitieregering te vormen (regering door twee of meer partijen die met elkaar samenwerken) en al helemaal onmogelijk om die een hele termijn bij elkaar te houden. Daardoor kwam de ene na de andere regering voortijdig ten val en werden er nieuwe parlementsverkiezingen uitgeschreven. Ook hier kwamen extreme partijen op met eenvoudige oplossingen: er werden schuldigen aan de crisis aangewezen en het land moest worden geleid door een sterke leider. Zo’n partij was de Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij (NSDAP) van Adolf Hitler en veel behoudende Duitsers sloten zich bij hem aan.
Hitler kwam in 1932 na verkiezingen aan de macht en wist binnen een jaar de democratie buiten spel te zetten en Duitsland tot een dictatuur om te vormen. Het einde van de Republiek van Weimar was een feit.
NPO Focus heeft een beeldverhaal gemaakt over de opkomst van Hitler.
Kijk het hele beeldverhaal. Je kunt naar het volgende beeldfragment door middenonder in het beeld te klikken.
Lees voor je verdergaat eerst even de vragen. De antwoorden vind je onder andere in het beeldverhaal.