Stap 2: Ontstaan RKSP


Herman Schaepman

Ontstaan van de RKSP

De nieuwe grondwet uit 1848 bood de rooms-katholieken in Nederland de ruimte om te streven naar een volwaardige rol als burger. Maar voordat het zover kwam, kregen ze het aan de stok met de protestanten.

Deze ruzie was een belangrijke reden voor rooms-katholieken om zich te organiseren in een eigen politieke partij, de Rooms-Katholieke Staats Partij. Als de grondlegger van de RKSP wordt doorgaans Herman Schaepman (1844-1903), de eerste rooms-katholieke priester in de Tweede Kamer, gezien. Hij heeft de basis voor de partij gelegd al zou de oprichting pas na zijn dood plaatsvinden.

In 1883 verscheen van de hand van Schaepman het document “Eene Katholieke partij, Proeve van een program”. Hierin zette hij het programma uiteen voor een nog op te richten rooms-katholieke partij. Niet al zijn geloofsgenoten in de Tweede Kamer stonden achter het programma. Daarom schreef Schaepman in 1896 een nieuw programma dat wel op steun van al zijn katholieke collega’s in de Tweede Kamer kon rekenen. Aan de hand hiervan gingen rooms-katholieke organisaties samenwerken in een landelijk netwerk. Uit dit netwerk ontstond in 1904 de 'Algemeene Bond van R.K. Kiesverenigingen'.

Van bond naar partij

Die bond was geen echte politieke partij. De rooms-katholieken in Nederland waren onderling nog verdeeld. Dat bleek nadat in 1917 algemeen kiesrecht voor mannen en twee jaar later ook voor vrouwen was ingevoerd. Hierdoor konden naast grote ook kleine partijen meedoen aan verkiezingen. In 1922 ontstonden er buiten de 'Algemeene Bond' twee kleine rooms-katholieke partijen: de vooruitstrevende 'Roomsch-Katholieke Volkspartij' en de behoudende 'Nieuwe Katholieke Partij'. Al met al duurde het tot 1926, toen Schaepman allang overleden was, voor de 'Rooms-Katholieke Staats Partij' of kortweg RKSP werd opgericht. Die partij werd gevormd uit de 'Algemeene Bond' en de 'Nieuwe Katholieke Partij'.

Net als de Algemeene Bond kampte de RKSP met verdeeldheid onder haar aanhang. In 1933 verliet een groep vooruitstrevende RKSP-leden de partij en richtte de Katholieke Democratische Partij op. Zes jaar later ging deze weer samen met de RKSP omdat de rooms-katholieke kerk hiertoe had opgeroepen.