Stap 3: KVP en CDA

Tijdens de Tweede Wereldoorlog en de Duitse bezetting van Nederland (1940-1945) waren alle politieke partijen verboden behalve de NSB. De rooms-katholieken voerden onderling een felle discussie over de vraag of er een nieuwe politieke rooms-katholieke partij zou moeten komen na de bevrijding. Voormalige aanhangers van de RKSP waren voor de oprichting van zo’n partij en wonnen met hun argumenten.

KVP

Zo werd in 1945 de Katholieke Volkspartij (KVP) opgericht onder leiding van Carl Romme (1896-1980). Hij leidde de KVP tot 1962. Het rommelde binnen de partij vanwege grote onenigheid tussen groepen leden, ondernemers aan de ene kant en arbeiders aan de andere. Bovendien was er een flinke groep katholieken die zich niet bij de KVP had aangesloten, maar bij de sociaaldemocratische Partij van de Arbeid.
Om alle rooms-katholieken weer op één lijn te krijgen, riepen de Nederlandse bisschoppen in 1954 gezamenlijk in een brief op tot eenheid. Hierop werd de ruzie binnen de KVP bijgelegd, maar de rooms-katholieke PvdA-leden negeerden de bisschoppelijke oproep en stapten niet over naar de KVP.

De KVP werd één van de grootste politieke partijen van Nederland en zat vaak in een regeringscoalitie. Wel liep vanaf eind jaren ’50 de aanhang en het aantal kiezers van de KVP terug. Dat was ook het geval bij andere confessionele partijen.

Ontzuiling en ontkerkelijking

De oorzaken zijn te zoeken in toenemende ontkerkelijking en ontzuiling. Het geloof speelde een minder belangrijke rol in het leven van veel mensen. En de tijd dat al het maatschappelijk leven binnen de zuilen werd georganiseerd (katholieke school, katholieke werkgever, katholieke sportverenigingen, enz.) ging voorbij. De invloed van de zuilen nam af en de onderlinge contacten tussen katholieken, liberalen, protestanten of sociaaldemocraten namen toe. Om de terugloop in het ledenaantal op te vangen begonnen de KVP en de protestantse partijen Anti-Revolutionaire Partij ARP en Christelijk Historische Unie CHU in 1967 met elkaar te praten over samenwerking.

CDA

In 1975 vormden ze een federatie, het Christen-Democratisch Appèl (CDA). Twee jaar later deed de federatie mee aan de Tweede Kamerverkiezingen en werd het een van de regeringspartijen. In 1980 werd de federatie omgezet in een politieke partij. Deze partij maakte deel uit van regeringscoalities van 1982 tot 1994, van 2002 tot 2012 en vanaf 2016.