Stap 2 - Glasnost: politieke openheid

De hervormingen betroffen niet alleen de economie, maar ook de politiek. Gorbatsjov gebruikte daar vooral de term ‘glasnost’ voor: openheid. Naast glasnost sprak hij ook over ‘demokratizatsiya’, democratisering. Daarmee bedoelde hij dat de Russische kiezers uit meerdere kandidaten konden kiezen voor de gemeenteraden en het parlement (niet: kiezen uit meerdere partijen!).

Deze openheid had grote gevolgen voor de contacten met het buitenland en voor de Russische burgers zelf. Door perestrojka en glasnost van Gorbatsjov verbeterden de relaties met de Verenigde Staten flink, helemaal toen Gorbatsjov en de Amerikaanse president Reagan een eerste wapenakkoord sloten. Voor zijn inspanningen kreeg Gorbatsjov in 1990 de Nobelprijs voor de Vrede.

In eigen land liep de openheid niet helemaal zoals Gorbatsjov gedacht had.
De mensen mochten vrij over de Russische samenleving spreken zonder bang te zijn om gearresteerd te worden.

Er verschenen nieuwe kranten en tijdschriften. Op de radio en op de televisie praatten voor- en tegenstanders openlijk over het communisme. Dat alles tot tevredenheid van Gorbatsjov. Maar er ontstonden ook nieuwe politieke partijen en zij wilden van artikel 6 van de grondwet af: daarin stond dat de Communistische Partij de leidende partij in de Sovjet-Unie was. Gorbatsjov hield vast aan dat beruchte artikel van de grondwet. Ook diverse deelrepublieken (zoals Armenië en Oekraïne), met inwoners van niet-Russische etnische afkomst, eisten hun rechten op. Zij wilden onafhankelijkheid en dat verzwakte de eenheid van de Sovjet-Unie.