Stap 3: IJzeren Gordijn en muur

Berlijnse muur

Ijzeren gordijn

De scheidslijn tussen de beide militaire bondgenootschappen liep dwars door Europa. Aan de Duits-Duitse grens (tussen West- en Oost-Duitsland) kwamen west en oost letterlijk tegenover elkaar te staan. Symbolen van de Koude Oorlog waren het IJzeren Gordijn en de Berlijnse Muur.

Een 'ijzeren gordijn' was een in Duitse theaters verplichte veiligheidsmaatregel die moest voorkomen dat een eventuele brand op het podium zich direct tot de zaal zou uitbreiden. De term IJzeren Gordijn werd waarschijnlijk voor het eerst in 1915 gebruikt door de Belgische Koningin Elisabeth. Ze doelde op de scheiding die er bestond tussen België en haar geboorteland Duitsland (beide landen waren toen in oorlog, de Eerste Wereldoorlog).

De term IJzeren Gordijn werd overgenomen door Winston Churchill in een toespraak op 5 maart 1946. Hij waarschuwde tegen de dreigende tweedeling van Europa:

“Van Stettin aan de Oostzee tot Triëst aan de Adriatische Zee is een ijzeren gordijn neergelaten dwars door het Europese continent.

Achter die lijn liggen alle hoofdsteden van de oude staten van Centraal- en Oost-Europa. Warschau, Berlijn, Praag, Wenen, Boedapest, Belgrado, Boekarest en Sofia; al deze beroemde steden en de bevolkingen eromheen, liggen binnen de Sovjetsfeer en zijn alle in een of andere vorm onderworpen, niet alleen aan de Sovjetinvloed, maar in grote en steeds grotere mate aan directe beheersing door Moskou.”


Het IJzeren Gordijn was een geheel van mijnenvelden, tankgrachten, prikkeldraad, wachtposten en torens die de twee machtsblokken kunstmatig scheidden.

Midden in Oost-Duitsland lag Berlijn. Deze hoofdstad van nazi-Duitsland werd ook verdeeld in een westelijk en oostelijk deel, afgesproken bij de conferenties van Jalta en Potsdam.
In 1961 bouwden de Russen een muur dwars door Berlijn. De Oost- en West-Berlijners woonden vanaf dat moment in twee gescheiden werelden.

Bij het IJzeren Gordijn en bij de Berlijnse Muur hielden militairen van oost en west elkaar wantrouwend in de gaten.