![]() Wereldoorlog |
![]() |
![]() |
Opkomend nationaalsocialisme
Het nationaalsocialisme groeide in de jaren twintig van de vorige eeuw uit van een splintergroepering tot een massabeweging die de geschiedenis van Duitsland en van de wereld ingrijpend heeft beïnvloed.
Adolf Hitler, een veteraan uit de Eerste Wereldoorlog, ontpopte zich als charismatisch leider (Führer) die beloofde het Duitse volk naar een nieuwe toekomst te leiden. Het zou rampzalige gevolgen hebben.
In de jaren twintig was er onvrede over de afloop van de Eerste Wereldoorlog en de economische crisis. Er waren diverse rechts-extremistische partijtjes die de democratie de schuld gaven. De democratie was in hun ogen opgelegd door de overwinnaars van de oorlog. Door de democratie, zo verkondigden de rechts-extremisten, kwamen de mensen aan de macht die Duitsland hadden verraden.
De afwijzing van democratie was dus gedeeltelijk een reactie op het verlies van de Eerste Wereldoorlog. Niet alleen de democratie kon rekenen op afkeer van de rechts-extremisten. Ook het communisme werd verafschuwd.
De partij van Adolf Hitler, de NSDAP, kreeg veel aanhang van arbeiders en teleurgestelde ex-soldaten. De afkorting NSDAP staat voor Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij.
Nationaal verwijst naar een politiek om fel op te komen voor de eigen verdrukte natie (verdrukt door het Vredesverdrag van Versailles). De partij wilde op termijn de macht van Duitsland herstellen, desnoods door een revanche-oorlog.
Socialistisch betekent in dit geval dat er grote macht werd toegekend aan de gemeenschap. Deze gemeenschap zou door een partijleider Führer moeten worden bestuurd. Dat de gemeenschap of staat voor de nationaalsocialisten allerbelangrijkst was, blijkt uit hun leuze 'Du bist nichts, dein Volk ist alles' (Jij bent niets, jouw volk is alles).
De later zo bekende vlag van nazi-Duitsland werd halverwege de jaren ‘20 door Hitler persoonlijk ontworpen. Hij zette een zwart rechtswijzend hakenkruis in een witte cirkel op een felrode achtergrond, naar de kleuren van de vlag van het Duitse keizerrijk (zwart-wit-rood). Het kruis werd door Hitler een achtste slag gedraaid, om het vernieuwende van zijn nationaalsocialisme te accentueren.
In 1923 probeert de NSDAP voor het eerst de macht te grijpen door een staatsgreep. Deze 'Putsch' mislukt en Hitler verdwijnt voor een jaar in de gevangenis. Het gevaar lijkt afgewend.
Angst voor communisme
Veel mensen gaven steun aan de nationaalsocialisten van Hitler, omdat zij bang waren voor het communisme. In tijden van economische crisis en werkloosheid kreeg de communistische partij veel steun. Door het algemeen kiesrecht, dat alle volwassenen stemrecht gaf, was het gevaar aanwezig dat extreem-linkse of -rechtse partijen veel steun kregen. Deze partijen boden een 'makkelijke' oplossing voor de ellende.
De bezittende klasse, zoals de kleine en grote middenstanders en fabriekseigenaren, vreesden hun bestaan kwijt te raken door het communisme. Daarom steunden velen van hen Adolf Hitler. Hij beloofde een einde te maken aan het communistisch gevaar.