Veel Europeanen hebben het idee dat Europa wordt overspoeld door gelukzoekers uit Afrika, op zoek naar werk en veiligheid. Dat gaat zeker niet op voor het zuidelijk Afrikaanse land Angola. Sterker nog: de rollen zijn omgedraaid. Angola wordt ‘overspoeld’ door gelukzoekers, zakenlieden en werknemers uit alle windstreken. Vooral Portugezen en Chinezen komen met duizenden tegelijk naar Angola, maar ook Brazilianen, Duitsers én Nederlanders.
Tijdens de Angolese burgeroorlog (1975-2002) zijn duizenden Angolezen de oorlog en de werkeloosheid ontvlucht. Velen kwamen terecht in Portugal. Waarom juist daar?
Dat heeft met enkele push- en pullfactoren te maken: redenen waarom mensen uit een land vertrekken (push) of naar een ander land verhuizen (pull).
Door de oorlog en de grote werkloosheid zagen veel Angolezen zich genoodzaakt om Angola te verlaten. Ze vluchtten naar Portugal omwille van de taal - in de buurlanden van Angola wordt géén Portugees gesproken - en omdat al veel familieleden in het oude moederland woonden. Nog steeds wonen er zo’n 25.000 Angolezen in Portugal.
Het gebeurt vaker: iemand emigreert naar een bepaald land of gebied en na verloop van tijd komen familie, vrienden, streekgenoten hem achterna. De naam ervoor is kettingmigratie, migratie die nieuwe migratie tot gevolg heeft.
Na het einde van de oorlog in Angola is er echter een stroom arbeidsmigranten de andere kant op ontstaan. Portugal kwam in een economische crisis terecht en er ontstond een grote werkloosheid. Tegelijkertijd behoort Angola tot de snelst groeiende economieën ter wereld en veel Portugezen hebben nog steeds oude banden met de voormalige kolonie waar bovendien Portugees wordt gesproken. Nu wonen er zo’n 100.000 Portugezen in Angola, vier keer zoveel als in 2002 (toen de oorlog eindigde) en vier keer zoveel als er Angolezen in Portugal wonen.
João Roche heeft twee keer de oversteek gemaakt, in 1979 en in 2013. Hij weet eigenlijk niet hoe hij zichzelf moet noemen: een Portugese Angolees of een Angolese Portugees. Zijn grootouders kwamen tussen de Eerste en Tweede Wereldoorlog uit Portugal naar Angola. Hij is geboren in Huambo, de tweede stad van Angola. Tijdens de burgeroorlog is hij in 1979, op zeventienjarige leeftijd, naar Portugal vertrokken. Ook al zag hij er hetzelfde uit als de Portugezen, het land was hem vreemd. "Ik raakte al mijn vrienden kwijt. Ik liet een deel van mijn familie achter. Ik moest helemaal van voor af aan beginnen.” In 2013 verloor hij zijn baan in Portugal. Met twee opgroeiende kinderen thuis zag hij slechts één optie: terug naar Angola. |