In de achttiende eeuw komt de verlichting op. Dit is een optimistische visie op mens en maatschappij. Met behulp van de rede (logisch denken) moet men een kind opvoeden tot een verstandig mens die het verschil tussen goed en kwaad kent en dan altijd het goede zal kiezen. Een belangrijk denker in deze tijd was Spinoza.
In stappen gaat men langzaam over naar de romantiek. In de romantische periode was men teleurgesteld over het resultaat van verlichting. Het ging nog helemaal niet zo goed in de maatschappij. Mensen hadden behoefte aan de narigheid te ontstnappen met romantische verhalen. Willem Bilderdijk wordt gezien als een bekende Nederlandse romantische schrijver.
Van de verlichting naar de romantiek waren er de volgende stromingen:
Gevoelige verlichting: overgangsfase van Verlichting naar romantiek waarin het gevoel, de emotie een wat grotere plaats krijgt naast de rede. Hiƫronymus van Alphen heeft 'Proeve van Kleine Gedigten voor Kinderen' geschreven waarin een goede opvoeding centraal stond:
Het vrolijk leeren
Mijn speelen is leeren, mijn leeren is speelen,
En waarom zou mij dan het leeren verveelen?
Het lezen en schrijven verschaft mij vermaak.
Mijn hoepel, mijn priktol verruil ik voor boeken;
Ik wil in mijn prenten mijn tijdverdrijf zoeken,
't Is wijsheid, 't zijn deugden, naar welken ik haak.