Nieuwe elites

De behoefte aan goed bestuur in de koloniën was groot. Het grote aantal bestuurlijke banen kon niet alleen door blanken uit het moederland worden vervuld. Er kwamen scholen voor de zonen van de plaatselijke elite.
Velen gingen zelfs naar universiteiten in het moederland.

Er ontstond een nieuwe elite van goed opgeleide inheemse mensen. Ondanks hun opleiding zagen zij de beste banen naar de Nederlanders gaan.
Zij beseften dat de ongelijkheid tussen moederland en kolonie niet vanzelf zou verdwijnen. De jonge goed opgeleide elite ging een belangrijke rol spelen bij de oprichting van nationalistische bewegingen en politieke partijen.

Al tijdens de Eerste Wereldoorlog ontstonden in de koloniën nationalistische bewegingen. In Nederlands-Indië richtten leiders als Soekarno en Mohammed Hatta een politieke partij op die tegen samenwerking was met de koloniale machthebber.
De Nederlandse koloniale overheid reageerde hard en repressief. Opstanden werden met geweld neergeslagen en nationalistische leiders zoals Soekarno en Hatta verdwenen in strafkampen. Zij kwamen pas vrij toen Japan de macht overnam in 1941.