Enkele hoofdrolspelers in aanloop naar de Opstand

Filips II
Portrait of Philip II of Spain by Sofonisba Anguissola - 002b.jpgMijn vader Karel V, voelde zich verbonden met de Nederlanden, maar voor mij als Spanjaard was het anders. Ik had een hekel aan die koude en natte provincies met inwoners die nooit deden wat ik wilde. Het was daar altijd wat. Het is maar goed dat ik dat in 1555 nog niet wist toen ik mijn vader opvolgde. Helaas had ik tijdens mijn regeerperiode teveel aan het hoofd. Vooral door de oorlog met Frankrijk was het lastig om af te rekenen met die opstandige edelen in de Nederlanden. Toen ik in 1559 uit Brussel naar Spanje vertrok leek alles onder controle en vertrouwde ik op de trouw van Willem van Oranje. Ik had mijn halfzus Margaretha precies verteld hoe ze het gebied moest regeren. Achteraf gezien was het een fout om haar die taak te geven. Voor mij was het een heilige plicht om de rooms-katholieke kerk te verdedigen. Niet alleen tegen de moslims die Europa aanvielen maar vooral ook tegen de protestantse ketters. Dat sommige opstandige edelen in de Nederlanden zich bekeerden tot het protestantse geloof vond ik walgelijk. De inquisitie heeft helaas haar taak niet volledig kunnen uitvoeren want ik had ze graag allemaal een kopje kleiner gemaakt. Gelukkig heeft de grootste verrader, Willem van Oranje, zijn rechtmatige straf ontvangen.

Willem van Oranje
Willem van Oranje in 1580Toen ik jong was, had ik het allemaal heel goed voor elkaar. Ik was luthers opgevoed en kon prins worden van het prinsdom Orange. Keizer Karel V vond dat goed maar eiste wel dat ik rooms-katholiek werd. Ik kreeg een opvoeding aan het hof in Brussel en had daar een geweldige tijd. Ik werd diplomaat en kende alle belangrijke mensen: Alva, Granvelle, Filips II, noem ze maar op. Ik kon het redelijk goed met hen vinden en werd een belangrijk edelman. Dat kwam ook omdat ik een goede band had met keizer Karel V. Karel zei bij zijn aftreden tegen zijn zoon en opvolger Filips: ‘Van Willem zul je nog veel plezier hebben.’ Achteraf is dat een wrange herinnering want het is heel anders gelopen. Ik was vast van plan mijn nieuwe heer, Filips II, zo goed mogelijk te dienen en hem trouw te zijn. Tijdens de oorlog van Spanje tegen Frankrijk heb ik veel voor Filips gewerkt als onderhandelaar. Het stak me echter dat Filips zo wantrouwig tegenover mijn adellijke vrienden thuis stond. Toen Filips in 1559 vertrok naar Spanje heb ik hem nooit meer gezien. Door zijn onverzoenlijke houding tegen de protestanten werd hij uiteindelijk mijn vijand. Als iemand me van tevoren had verteld dat ik leider zou worden van een opstand tegen Spanje zou ik dat nooit hebben geloofd.

Margaretha van Parma
Voor mijn vader, de machtige Karel V, had ik alles over. Dat klinkt misschien vreemd als je weet dat ik hem in mijn hele leven maar een paar keer heb gezien. Net als hij had ik een sterke band met Vlaanderen. Met mijn halfbroer Filips II had ik geen goede band. Hem heb ik trouwens ook bijna nooit gezien. Hij gaf me weliswaar het bestuur over de Nederlanden in handen maar dat bracht me weinig goeds. Ik mocht het niet doen zoals ik zelf wilde. Filips bemoeide zich vanuit Spanje met alles. Zelf wilde ik graag een goede verstandhouding met de Nederlandse edelen. Toen ze me vroegen om de vervolging van protestanten te beëindigen en de inquisitie af te schaffen, was ik het ergens wel met hen eens. Ik heb de inquisitie toen op een laag pitje gezet maar ja mijn broer. Uiteindelijk heb ik het opgegeven toen Filips II een streng krijgsheer naar de Nederlanden stuurde, de hertog van Alva. Ik wilde niet meewerken aan zijn gewelddadige beleid.

Anthonis Mor 006.pngGranvelle (Habsburgse staatsman en grote tegenspeler van de Nederlandse edelen)
Ik ben geboren in Franche-Comté, een gebied dat behoorde tot de Bourgondische erflanden. Eerst werkte ik als staatssecretaris voor keizer Karel V. Later werd ik de belangrijkste raadgever van de landvoogdes Margaretha van Parma. Het was mijn doel om het centrale bestuur in Brussel tot een succes te maken. Dat was ook nodig want de Nederlanden moesten meer belastingen opbrengen. Daarom moesten we naar mijn mening streng optreden tegen opstandige edelen en steden die zich daartegen verzetten. Met Margaretha kon ik niet zo goed opschieten. Ik vond haar optreden erg zwak en ze twijfelde voortdurend. Later toen mijn vorst Filips II in oorlog was met de opstandige Nederlanden heb ik hem geadviseerd om meedogenloos op te treden. Die verrader Willem van Oranje werd door mijn koning terecht vogelvrij verklaard.

Karel V
Ik ben de achterkleinzoon van Karel de Stoute die in 1477 omkwam. Ik erfde de Bourgondische Nederlanden en wist het gebied uit te breiden met Friesland, Overijssel, Groningen, Drenthe en het sinds 1493 zelfstandige hertogdom Gelre. Het is jammer dat ik niet meer tijd had om de Nederlanden goed te besturen. Ik wilde een sterk centraal gezag in Brussel. Omdat ik in Gent ben geboren had ik een sterke band met deze gebieden. Maar ja, ik was ook vorst van het Habsburgse grondgebied in Spanje, Italië en Oostenrijk. Ook werd ik door de Duitse keurvorsten gekozen als keizer van het Heilige Roomse Rijk. Over de overzeese gebieden heb ik het dan nog niet eens! Ik heb heel mijn leven veel gereisd om al die gebieden goed te besturen. In mijn laatste jaren heb ik veel getwijfeld over mijn optreden tegen de protestanten. In mijn ogen waren het ketters die hard aangepakt moesten worden. Ik dacht dat ik hen op andere gedachten kon brengen door ze angst aan te jagen en te vervolgen. Dat is niet gelukt en dat neem ik mezelf kwalijk.