Soorten ( alkaliën, zuren, zepen, gecombineerde)

Basen

Terwijl de meeste mensen toch dagelijks in aanraking komen met basen, weet niet iedereen wat basen zijn. Een base is een stof met een bijtende en irriterende werking op onze huid. Een andere naam voor een base is een alkali. Soda is een vorm van een alkali, maar is wel een matig alkalische stof.

Alkaliteit wordt aangegeven door een pH waarde; een getal dat tussen de 7 en 14 ligt. Naarmate het getal hoger is, is de oplossing sterker alkalisch. Een pH-waarde van precies 7 betekend dat de oplossing neutraal is.

Basen zijn geschikt voor het afbreken van vettige verbindingen zoals eiwitten en koolhydraten. Een matig basische stof is daarom geschikt om vettige oppervlakten te reinigen. Voorbeeld van een sterke base is caustic soda oftewel natronloog.

 

Zuren

In tegenstelling tot basen zijn zuren meestal wel bekend. Men weet over het algemeen dat zuren een etsende werking hebben; vooral zoutzuur en zwavelzuur. Zuren zijn daarom zeer gevaarlijk voor kleding huid en ogen, en ze zijn in staat om kalk en roest op te lossen.

Zuren zijn stoffen die een pH-waarde hebben van 7 tot 0, hier geldt hoe lager de pH waarde des te sterker het zuur. Over het algemeen worden zuren gebruikt voor het ontkalken. Zuren lossen kalk op en vormen daarbij koolzuur en water oplosbare calciumzouten. In de meer agressieve reinigingsmiddelen, zoals sanitairreinigers, treft men vaak sterke zuren aan als zoutzuur en mierenzuur.  In de mildere reinigingsmiddelen worden zwakkere zuren toegepast zoals azijnzuur, citroenzuur, fosforzuur, en oxaalzuur.

 

Voorbeelden van stoffen met een pH-waarde

pH-waarde

Stoffen

pH = 0

Fosforzuur, mierenzuur, azijnzuur

pH = 1

Zoutzuur, ontkalker, salpeterzuur, zwavelzuur

pH = 2

Azijn, citroenzuur

pH = 3

Wijn, cola, wc-eend, maagzuur

pH = 4

Bier

pH = 5

regenwater

pH = 6

 

pH = 7

Interieurreiniger, allesreiniger

pH = 8

Afwasmiddel

pH = 9

Luxe vaatwasmiddelen

pH = 10

 

pH = 11

Zachte zeep

pH = 12

Anti-roos shampoo, waspoeder, stripper

pH = 13

Vaatwasmachinepoeder

pH = 14

Kaliloog, causic soda, ammonia,  ovenreiniger

 

Zeep

Zeep is een zeer oud reinigingsmiddel. Zeep wordt als een natuurproduct beschouwd. Vetten en oliën van dierlijke en plantaardige oorsprong. Zepen worden in een reinigingsmiddel toegepast , omdat het de oppervlaktespanning van het water doorbreekt. Hierdoor is het schoon te maken object goed te bevochtigen. Zeep heeft naast het verbreken van de oppervlaktespanning ook het vermogen om vuildeeltjes in te kapselen en het zwevend te houden in water, daardoor kan het zich niet opnieuw hechten aan het gereinigde oppervlak. Dit proces kan als volgt worden voorgesteld.

De moleculen van zeep zijn hydrofoob en hydrofiel en worden voorgesteld als een bolletje met een staafje. De zeepmoleculen dringen door tot het hechtingsvlak van het materiaal en vuil, en dringen het vuil binnen. Ze houden het vuil zwevend.

Naast genoemde voordelen heeft zeep ook nadelen zoals het vormen van kalkzeep in hard water en het minder goed werken in een zuur milieu. Dit heeft er toe geleid dat zeep voor een groot deel is vervangen door synthetische producten.

 

Desinfectiemiddelen

Desinfectie(doden van micro-organismen) kan door bestraling, droogtebehandeling, hittebehandeling (stoom) of door gebruik van chemicaliën. In de keuken worden bestraling en droogtebehandeling niet toegepast. Steriliseren met stoom gebeurt ook nauwelijks, vooral door de grootte van de oppervlakten die gedesinfecteerd moeten worden. Theoretisch zijn er veel stoffen die micro-organismen kunnen doden, zoals sterke zuren en loog. Maar deze worden vanwege hun agressiviteit en giftigheid niet gebruikt. Desinfectiemiddelen worden samengesteld uit één of meerdere van de volgende bestandedelen.

Alcoholen:   

Deze worden vooral in de medische sector gebruikt voor desinfectie, bijvoorbeeld van handen. Soms wordt het ook gebruikt voor oppervlak-desinfectie, zoals operatiekamers. Een oplossing van 60 á 70% alchohol in water ontsmet beter dan zuiver alcohol.

Fenolen:       

De werkzaamheid van fenolen is afhankelijk van de concentratie. Ze zijn biologisch slecht afbreekbaar, agressief op de huid en wegens giftigheid niet toegestaan voor keukendesinfectie. In de medische sector komen ze wel voor. Een bekend voorbeeld uit deze groep is “lysol”, die in veel ziekenhuizen gebruikt wordt en de veroorzaker is van de scherpe “ziekenhuisgeur”.

Jodium:   

Jodium is een van de beste en snelst werkende desinfectiemiddelen maar heeft een beperkte toepassing vanwege de verkleuring van de huid, plastic en andere oppervlakken.

Chloor:          

Chloor kan alle micro-organismen doden en kan ook de sporen vernietigen indien de goed concentratie gebruikt wordt. Het heeft tevens een blekende werking.  De meest bekende zijn: Bleekwater (6% actief chloor), Chloor-bleekmiddel (10% actief chloor) en Chloor-bleekloog (15% actief chloor). Een nadeel hiervan is dat de chloor concentratie snel terugloopt. In de praktijk mag chloor absoluur niet met zure stoffen in aanraking komen, omdat dan giftige dampen gevormd kunnen worden. Je mag dus beslist niet mengen met andere zure reinigers .

Amoniumverbindingen:

Deze zijn na chloor in de praktijk één van de belangrijkste desinfectiemiddelen. Ze hebben naast een ontsmettende werking ook een vuildragend vermogen (vergelijkbaar met zeep). Veel van deze verbindingen werken selectief. Je moet wel de juiste dosering hanteren, omdat anders de werking tegen bepaalde micro-organismen onvoldoende is. Deze middelen moeten niet met zeep of synthetische wasmiddelen worden gebruikt omdat ze dan onwerkzaam worden.

Let op!!!

Elk ontsmettingsmiddel en gecombineerd reiningings-/ ontsmettingsmiddel moet zijn toegelaten, voordat het in de handel mag worden gebracht. Het middel moet ondermeer voldoen aan de door de overheid vastgestelde eisen van deugdelijkheid. Toegestane producten zijn te herkennen aan  een toelatingsnummer en de letter N.

Voorwerpen, oppervlakken en materialen die met eetwaren of dranken in contact komen, moet je na ontsmetting of voor het gebruik, goed afspoelen met schoon water.  Dit voorkomt dat resten van het ontsmettingsmiddel in de eetwaren en dranken terecht komen.