Boek 2: Turks fruit -Jan Wolkers

Titel:

Turks fruit

 

Schrijver/schrijfster:

Jan Wolkers

 

Datum van uitgave:

1969

 

Titelverklaring:

Op een van de laatste bladzijden van het boek, heeft Olga een hersentumor en ligt ze na een operatie in het ziekenhuis. Ze is bang dat haar tanden uitvallen en wil daarom alleen maar Turks fruit eten en vraagt daarom tijdens een bezoekuur aan Erik om een zak Turks fruit te halen.
Turks fruit is verrotting veroorzakend snoepgoed; dat komt overeen met het bederf van hun liefde. Een hersentumor kan je gedrag beïnvloeden, dus Erik denkt dat dat eventueel een oorzaak kan zijn voor hun breking, die achteraf eigenlijk niet nodig bleek te zijn.

 

Thema's:

- liefde

- verdriet

 

Personages:

Erik: Een beeldhouwer, die duidelijk heel anders leeft dan 'gewone' mensen. Alles wordt intensiever beleefd. De relatie met Olga is dan ook een gevoelsrelatie. Voor hem bestaat de hele wereld eigenlijk uit hem en Olga. Het maken van kunstwerken is feitelijk bijzaak. Materiële zaken tellen niet voor hem en die doen hem uiteindelijk de das om. Erik kan zijn verlies (van Olga) maar niet begrijpen. Het hele boek is feitelijk een vragen naar waarom? En hoe? Begrip bij anderen vindt hij niet. De schuld legt hij bij zijn schoonmoeder, waarmee hij vanaf het begin een haat-relatie heeft.

 

Olga: De (ex-)vriendin van Erik. Zij is bang voor zwangerschap en houdt daarom niet van kinderen. Wel houdt ze erg van dieren. Ze is erg praktisch, wat blijkt uit het verdienen van geld, nodig voor het dagelijks levensonderhoud. Ze laat zich erg vertroetelen door Erik die grote invloed op haar heeft. Uiteindelijk zijn het tekort aan welvaart en de invloed van haar moeder de oorzaken tot de scheiding tussen haar en Erik.

 

Olga's moeder: Voor Erik de boze heks. Ze is heel berekenend en ze is haar man om welvaartsredenen getrouwd. Rouwen om zijn sterven is zij zeker niet. Echt geluk kent ze niet.
Olga's vader is een sympathieke en komische man die het goed met Erik kan vinden, maar hij heeft weinig invloed op de relatie tussen zijn dochter en Erik.

 

Perspectief:

ik-perspectief

 

Samenvatting:

Het boek gaat over Erik, een beeldhouwer, en over zijn relatie met zijn vrouw Olga. Olga heeft hem verlaten en Erik beschrijft korte hoogtepunten uit zijn relatie met Olga. Pas op tweederde van het boek horen we wat er gebeurd is. De hoofdstukken daarvoor zijn steeds of voor dat moment of erna. Zo wordt er een zekere spanning opgebouwd naar het moment waarop verklaard wordt hoe ze uit elkaar zijn gegaan. Die eerste hoofdstukken zijn eigenlijk één grote kreet 'ik ben zo eenzaam'. Vervolgens begint het bij het begin dat hij haar al liftend leert kennen. Ze worden verliefd, maar ze krijgen een auto-ongeluk. Een paar maanden later zien ze elkaar weer en van af toen was de liefde een feit en trekt ze bij hem in. We zien steeds hoe gelukkig hij is geweest met Olga. Het is een liefde die heel intens beleefd is. Seks speelt daarbij een belangrijke rol. Soms heb je het idee dat ze de hele dag naakt liepen en elk moment aangrepen om 'het' weer te doen. Uit de fragmenten na het keerpunt blijkt dat alle andere vrouwen niet dat voor hem betekenen als wat Olga voor hem was geweest. Ondanks dat het er dan flink aan toe was gegaan, vooral op seksueel gebied.
Olga was voor hem alles. Allerlei kleine details worden er van haar beschreven. Ze zorgt voor inkomsten, hoe klein ze ook zijn. Ze houdt van dieren, maar niet van kinderen. Dit blijkt ook uit twee beelden die Erik gedurende deze periode maakt. Het eerste is een moeder met kind, waarvan de wethouder zegt: "het lijkt wel of ze angst heeft voor het kind." Het andere beeld is een vrouw met een kat op haar arm, waarvan men opmerkt: "Het lijkt wel of het haar kind is." In beide gevallen heeft Olga uren lang model gestaan. Van het schaarse geld gingen ze regelmatig naar jazzconcerten, ten koste van vlees bij het eten. Ook de vakanties waren heel sober: een tentje op Ameland, waar de liefde ook weer heel intens beleefd werd.
De angst van Olga voor zwangerschap kwam door haar moeder, die een borstamputatie had moeten ondergaan. Tegen Olga zei ze vroeger dat Olga haar borst leeggezogen had. Een andere angst van Olga was kanker. Dat blijkt bijvoorbeeld uit het moment dat zij wat roods in haar ontlasting ziet.
Het grote keerpunt in de relatie wordt volgens Erik geregisseerd door Olga's moeder, waarvoor Erik altijd al beneden de stand was geweest. Na de dood van Olga's vader is haar moeder constant aan het stoken. Ze zegt dat andere vriendinnen van Olga het beter hebben. Uiteindelijk blijkt Olga niet ongevoelig voor de materiële tekortkoming.
Een zakendiner is het breekpunt. Olga zit te flirten met een zakenrelatie, tot genoegen van haar moeder, maar tot ontzetting van Erik. Hij wordt er misselijk van en geeft midden aan tafel over. Op de terugweg van de toilet slaat hij uit woede Olga een blauw oog. Olga neemt dit niet en trekt bij haar moeder in. Uiteindelijk volgt een scheiding. Olga hertrouwt nog twee keer, maar wordt niet echt gelukkig.
Het boek eindigt met het ontstaan van een tumor bij Olga. Haar haar valt uit en ze wordt vergeetachtig en opvliegerig, dit alles door de medicijnen. Van af dat moment bezoekt Erik haar iedere dag. Hij koopt een pruik voor haar en ook Turks fruit, het laatste en het enige snoep dat ze nog kon eten. Op een dag sterft ze en is het verhaal uit.
 

Beoordeling:

Ik ben van mening dat Turks Fruit een boek is dat iedereen gelezen moet hebben. Het is een ontzettend bekend boek en wanneer je het boek goed leest krijg in je in de gaten dat de dingen die beschreven worden een veel diepere betekenis hebben dan je op het eerste gezicht zou denken. Het boek behandelt serieuze thema’s, zoals liefde en de dood. Hierbij wordt veel gebruik gemaakt van beeldspraak en achter veel stukken ligt een symbolische betekenis. Zo staat de titel ‘Turks Fruit’ niet alleen voor het snoep dat de ik-persoon voor Olga koopt wanneer ze in het ziekenhuis ligt, maar ook voor de verrotting van de relatie tussen de ik-persoon en Olga. Al met al is het een boek dat je goed aan het denken zet. Zo bedenkt de ik-persoon zich dat het rare gedrag dat Olga vertoont heeft sinds hun breuk mogelijk veroorzaakt werd door de tumor in haar hersenen. Tot slot leidt het feit dat het boek beschreven wordt vanuit één persoon ertoe dat je deze persoon beter gaat begrijpen naarmate het boek vordert. Dit maakt het boek levendig. Het is dan ook zeker de moeite waard om dit boek te lezen.