Klemtoon
Meervoud op -en
Een zelfstandig naamwoord is een woord waar je de, het of een voor kunt zetten. De meeste zelfstandige naamwoorden bestaan in enkelvoud en in meervoud. Over deze zelfstandige naamwoorden gaat deze pagina.
enkelvoud + en = meervoud
Bij veel zelfstandige naamwoorden maak je het meervoud door er 'en' achter te zetten.
aa/ee/oo/uu + 1 medeklinker: één klinker verdwijnt
Als het enkelvoud een lange klinker (aa, ee, oo, uu) heeft in de laatste lettergreep met daarachter nog één medeklinker, verdwijnt een van die klinkers.
Als je deze woorden in lettergrepen moet verdelen, bijvoorbeeld voor een afbreekstreepje aan het eind van een regel, zie je dat de laatste medeklinker wordt samengevoegd met 'en' (a-pen, be-ken, bo-ten, mu-ren). De enkele a/e/o/u is hierdoor de slotletter van een lettergreep en wordt daardoor als aa/ee/oo/uu uitgesproken.
a/e/i/o/u + 1 medeklinker: medeklinker extra
Als het enkelvoud een korte klinker (a, e, i, o, u) heeft in de laatste lettergreep met daarachter nog één medeklinker, komt er vaak een medeklinker bij om de klank van die klinker kort te houden:
Als je deze woorden in lettergrepen moet verdelen, bijvoorbeeld voor een afbreekstreepje aan het eind van een regel, zie je dat de laatste medeklinker bij de korte klank blijft en dat de extra medeklinker wordt samengevoegd met 'en' (bak-ken, hek-ken, pil-len, bos-sen, put-ten). De enkele a/e/i/o/u blijft hierdoor een ingesloten klinker en wordt daardoor als een korte klinker uitgesproken.
Soms verandert de klank van de klinker in het meervoud. Er komt dan geen dubbele medeklinker:
s wordt vaak z
Als het enkelvoud eindigt op een s, wordt de s vaak een z in het meervoud:
Maar de s wordt niet altijd een z. Hier zijn geen regels voor. Je moet het gewoon weten:
f wordt vaak v
Als het enkelvoud eindigt op een f, wordt de f vaak een v in het meervoud:
Maar de f wordt niet altijd een v. Hier zijn geen regels voor. Je moet het gewoon weten:
Meervoud op -ën
Het meervoud van woorden die eindigen op 'ee'
Woorden die eindigen op 'ee', krijgen in het meervoud ën erbij:
Het meervoud van woorden die eindigen op 'ie'
Woorden die op ie eindigen, kunnen in het meervoud eindigen op ies, iën of ieën.
Veel mensen raken in de war met die iën en ieën. Toch is er een simpele regel voor:
- meestal komt er ën aan het enkelvoud vast,
- maar als de laatste lettergreep geen klemtoon heeft, komt er alleen een n bij en komen de puntjes op de e die er al stond.
Hier volgen een paar voorbeelden.
Klemtoon op de laatste of enige lettergreep:
Klemtoon niet op de laatste lettergreep:
Allebei goed
De woorden 'orgie' (uitbundig feest) en 'ceremonie' zijn speciale gevallen. Sommige mensen zeggen orgie en ceremonie, andere mensen zeggen orgie en ceremonie. Daarom bestaan er twee meervouden van deze woorden: orgiën / orgieën, ceremoniën / ceremonieën.
Meervoud op 'ies'
Als woorden op ie in het meervoud een s krijgen, schrijf je die s eraan vast, dus nooit met een apostrof ertussen. Het maakt daarbij niet uit, waar de klemtoon ligt:
Twee puntjes boven een klinker (a, e, i, o en u) noem je een trema.
Wanneer gebruik je een trema?
1 | Veel woorden die eindigen op ee, krijgen er in het meervoud soms ën bij. | |
Zonder trema is het moeilijk uit te spreken: Twee - Tweeen. Het trema geeft aan dat een nieuwe klankgroep begint. |
Woorden op ee
twee - tweeën wee – weeën |
idee - ideeën frisbee - frisbeeën |
2 | Soms eindigen woorden op ie. | |
Valt de klemtoon hierop, dan komt er soms ën bij. Valt de klemtoon niet op ie, dan komt er een n bij. |
Woorden met en zonder de klemtoon op ie
Met klemtoon knie – knieën kopie – kopieën |
Zonder klemtoon porie - poriën bacterie - bacteriën |
3 | Als je in een woord twee of drie opeenvolgende klinkers niet als één klank mag lezen, dan zet je op de tweede klinker vaak een trema. | |
poëzie – naïef – ruïne - reünie |
4 | Getallen met twee en drie krijgen een trema. | |
tweeëntwintig – drieëndertig |