Leerdoelen:
Toen je vanochtend naar school kwam, ben je over de weg gekomen. Wegen, fietspaden en spoorrails nemen ruimte in. Ook jouw manier van leven kun je omrekenen naar ruimte. Onderzoekers hebben berekend hoeveel ruimte jij gemiddeld gebruikt. Bij deze rekensom hebben ze gekeken naar hoeveel jij eet, je energieverbruik en nog veel meer. Het verbouwen van voedsel kost immers ruimte. Het boek dat je gebruikt met Nederlands, is gemaakt van papier. Papier wordt gemaakt van hout en daar zijn bomen voor nodig. En je begrijpt het wel... voor die bomen is weer ruimte nodig. Op deze manier kun je alles wat je koopt, eet en gebruikt uitrekenen naar de hoeveelheid ruimte die daar voor nodig is. Deze berekening heet de ecologische voetafdruk. Een inwoner van India gebruikt 0,75 hectare en een Amerikaan wel 8,59. In Nederland komen we gemiddeld aan 4,15 hectare, dat zijn ruim negen voetbalvelden bij elkaar! Wanneer we alle grond op aarde eerlijk verdelen, dan is er voor iedere wereldbewoner 1,7 hectare grond beschikbaar en putten we de aarde ook niet uit. De werkelijkheid is anders. Kijk maar eens wat wij allemaal uit het buitenland halen: aardolie voor auto's hout voor meubels, cacao voor chocolade enz. Dan snap je waarom wij zo'n grote voetafdruk hebben. Waarom doen andere landen dat dan niet? Omdat zij het geld er niet voor hebben. Denk maar aan de ontwikkelingslanden.
Groeiende wereldbevolking
Wist je dat er iedere seconde 4,3 kinderen ter wereld komen? Dat zijn 250 baby's per minuut en per dag zijn dat er al 350.000. Dit is ongeveer de helft van de bevolking van Amsterdam. In 1800 bestond de wereldbevolking uit één miljard mensen. Na 1950 begon de wereldbevolking echter explosief te groeien, vooral in de arme delen van de wereld. Op dit moment komen er 77 miljoen burgers per jaar bij. In het jaar 2050 lopen er ruim negen miljard mensen op de aarde rond. Al deze mensen moeten wonen, werken en eten! Daardoor zullen de natuurlijke hulpbronnen, zoals water, steenkool, aardolie sneller op raken en de vervuiling zal nog erger worden. Moet de groei van de wereldbevolking niet snel worden afgeremd?
Het was vroeger in Nederland gewoon als een vrouw acht of negen kinderen kreeg. Nu is dat heel anders. De meeste gezinnen hebben twee kinderen. Als je wilt uitrekenen hoeveel mensen erbij komen, maak je gebruik van het geboortecijfer en het sterftecijfer. Het geboortecijfer is het gemiddeld aantal geboorten in een gebied per 1000 inwoners in een jaar. Het sterftecijfer is het gemiddeld aantal overledenen in een gebied per 1000 inwoners in een jaar. In rijke landen ligt het geboortecijfer tussen de 10 en de 15. In arme landen tussen de 20 en 35. In de rijke landen, maar ook in de meeste arme landen, ligt het sterftecijfer te laag: tussen de 6 en 12. Zo 'n tweehonderd jaar geleden was het geboorte- en het sterftecijfer in de gehele wereld hoog. Ruim honderd jaar geleden begon in de rijke landen het sterftecijfer te dalen en kort daarna ook het geboortecijfer. In de ontwikkelingslanden daalde het sterftecijfer ook, maar het geboortecijfer bleef nog lang hoog. Daarom is er een groot geboorteoverschot. Dat is het verschil tussen de geboorte en sterfte. Het gevolg is dat tot op dit moment de bevolking in de ontwikkelingslanden enorm groeit, vooral in Azië en Afrika.
Om de aarde leefbaar te houden, is het nodig dat de bevolkingsgroei in de arme landen snel afneemt. Dat is echter niet zo makkelijk. Er zijn verschillende redenen waarom gezinnen in arme landen nog steeds veel kinderen hebben
Uit onderzoek blijkt dat als vrouwen naar school gaan en werk hebben, het aantal geboorten snel afneemt.
Je weet nu dat dat de wereldbevolking snel groeit, vooral het aantal mensen in ontwikkelingslanden. Er is uitgerekend dat er nog genoeg eten en drinken is als er tien miljard inwoners zijn. Maar dat geldt niet voor alle gebieden op aarde. Er zijn vooral problemen in gebieden waar veel mensen wonen en de natuur dat niet kan dragen doordat het er droog is of de landbouwgrond slecht is. Je moest daarom goed kijken naar de bevolkingsspreiding: waar wonen veel en waar weinig mensen?
In gebieden waar weinig mensen bij elkaar wonen, zoals in Siberië, is de bevolkingsdichtheid laag. De bevolkingsdichtheid is het gemiddelde aantal inwoners per vierkante kilometer in een land of een gebied. Hoe meer mensen in klein gebied wonen, des te grote het effect het kan hebben op het milieu. De bevolkingsdichtheid bereken je door het aantal inwoners van een gebied te delen door het aantal vierkante kilometers. Landen waar een hoge bevolkingsdichtheid is moet goed waken wat zijn door voor het milieu. Met name arme landen hebben hier veel moeite mee, zoals India, maar ook rijke landen moeten oppassen. Als mensen dichter op elkaar zitten dan komt er meer afval. Dit zal je in de volgende paragraaf behandelen.