Stap 3: Tibet

Ook Tibet is een voormalige vazalstaat van China, dertig zo groot als Nederland. Hoeveel macht de Chinese keizers werkelijk hadden is maar de vraag. Volgens de Tibetanen is Tibet sinds 1640 onafhankelijk. In 1913 werd die onafhankelijkheid vastgelegd in een verdrag met Mongolië. De Chinezen konden alleen maar op afstand toekijken.

Volgens de Chinezen was Tibet een opstandige provincie, die profiteerde van het uiteenvallen van het keizerrijk in 1911 en die nooit onafhankelijk is geweest. In 1950 trokken de Chinezen Tibet binnen ‘om de orde weer te herstellen en de Tibetanen te bevrijden’. Anderen zien het binnenvallen van Tibet als een bezetting die tot nu toe voortduurt.

Tekst 1 - Lamaïsme

Het grootste deel van de Tibetanen is aanhanger van de Tibetaanse variant van het boeddhisme, het lamaïsme, genoemd naar de religieuze en politieke leider, de dalai lama. De Chinezen lieten de dalai lama aanvankelijk met rust. In 1959 werd hij uitgenodigd om naar het Chinese militaire hoofdkwartier buiten de hoofdstad Lhasa te komen. Die uitnodiging ontketende bij de Tibetanen de angst dat hij zou worden ontvoerd. Hij werd door duizenden aanhangers omringd en met hun hulp wist hij te ontsnappen naar India. Vanaf 1959 leidt hij een regering in ballingschap. Voor zijn geweldloze strijd voor een vrij Tibet kreeg hij in 1989 de Nobelprijs voor Vrede, tot grote ergernis van de Chinezen. In 1990 droeg hij de politieke macht over aan de regering in ballingschap. Sindsdien is hij vooral religieus en symbolisch leider.

De volksopstand van de Tibetanen in 1959 leidde ook tot het plunderen en vernielen van duizenden boeddhistische kloosters en het verbranden van eeuwenoude boeddhistische geschriften.

Sindsdien zijn er meer dan 400.000 Tibetanen overleden door hongersnood (als gevolg van verkeerd economisch beleid) en door geweld van de kant van de Chinese overheid. Amnesty International en andere mensenrechtenorganisaties hebben diverse malen gerapporteerd over martelingen in gevangenissen.

 

Tekst 2 - Migratie van Han-Chinezen

In Tibet hanteren de Chinezen dezelfde methode als in Xinjiang: Han-Chinezen werden gestimuleerd te verhuizen naar Tibet of Xizang, de Chinese naam voor Tibet, met geld en belastingvoordeel. In het begin mochten ze ook meer dan één kind krijgen, maar die maatregel is geschrapt.

Hoeveel Han-Chinezen er in Tibet wonen en werken is niet bekend. Volgens Tibetanen in het buitenland wordt Tibet overspoeld door Han-Chinezen. Volgens anderen is maar zo’n zes procent van de inwoners van Tibet van Han-Chinese afkomst. Toeristen en onderzoekers zien regelmatig Han-Chinezen in de steden, maar op het platteland komen ze vrijwel geen Han-Chinees tegen.

Volgens officiële cijfers telt Tibet zo’n 2,5 miljoen inwoners, waarvan zo’n 6% Han-Chinezen. Dat komt neer op ongeveer 150.000. Aangezien de Han-Chinezen bijna allemaal in de steden wonen (en vooral in Lhasa) en er maar weinig steden zijn, past dat wel bij het totale aantal van 300.000 inwoners die Lhasa telt, net iets groter dan de stad Utrecht in Nederland. Op de belangrijke plekken (zoals de ambtenarij) kom je alleen Han-Chinezen tegen, tot frustratie van de Tibetanen. Zij hebben het gevoel dat ze niets in eigen land te zeggen hebben. Het frustreert de Tibetanen ook dat er miljoenen toeristen naar Tibet komen, maar dat vooral de Han-Chinese zakenlui (zij beheren vooral de winkels en hotels) daaraan verdienen.

Bij deze Han-Chinezen moeten wel nog 200.000 Chinese militairen worden opgeteld die de inheemse bevolking onder de duim moeten houden. De aanwezigheid van deze militairen telt niet mee in de officiële cijfers.

Van tijd tot tijd ontstaan er protesten onder Tibetanen. Vooral hoe de Chinese regering met de boeddhistische monniken en nonnen omgaat is hen een doorn in het oog. De Tibetanen hebben veel respect voor monniken en nonnen en gaan voorop in hun verzet tegen de overheersing door Han-Chinezen. Veel monniken en nonnen zijn in het bijzonder bezorgd over de verplichting om in het klooster politieke indoctrinatie te ondergaan onder het mom van ‘patriottische’ en ‘wettelijke scholing’.

In 2008 en 2012 waren er rellen in Lhasa. In reactie op de protesten heeft de Chinese regering massaal mensen opgepakt, onder wie 300 monniken van het Kirti-klooster. Ook is er sprake van verdwijningen, gevangenneming en mogelijk moorden, gepleegd door leger en politie (bron: Amnesty International). Het inzetten van deze zware repressiemiddelen zal naar de mening van Amnesty de wrok onder de Tibetaanse bevolking alleen maar doen toenemen.

 

Tekst 3 - Waarom?

Je vraagt je af waarom China Tibet bezet houdt. Een groot deel van het gebied is onbewoond of dunbevolkt (grote gebieden hebben een dichtheid van minder dan 1 inwoner per km2, nergens komt die dichtheid boven de 50). Veel industrie is er niet, er zijn wel grondstoffen die echter op grote hoogte moeilijk te winnen zijn. De leefomstandigheden zijn zeker voor niet-Tibetanen zwaar. Het laagste punt van Tibet ligt op 4.000 meter boven zeeniveau, met pieken tot boven de 8.000 meter. Een kilometer lopen op die hoogte voelt als een marathon in Nederland.

Waarom heeft China Tibet dan wel bezet? Voor sinoloog (China-deskundige) Frank Pieke van de Universiteit Leiden is het duidelijk: “Het strategische belang van Tibet; de grondstoffen; de watervoorraden: het zijn bijzaken. Het gaat bij Chinezen om een diep nationalistisch gevoel: Tibet is van China, zoals Alaska van de Verenigde Staten is. Kom je aan Tibet, dan kom je aan hen.”