Blitzkrieg
Op 10 mei 1940 vielen Duitse troepen Nederland binnen. De aanval was onderdeel van een militair plan om Frankrijk snel en doeltreffend vanuit het noorden aan te vallen. Een snelle aanval zou de Franse en Britse troepen nauwelijks kans bieden zich in te graven.
Bombardement Rotterdam
Het Nederlandse leger bood fel verzet bij strategische plekken zoals de Afsluitdijk, de Moerdijkbruggen en de Grebbelinie. Omdat de snelle verovering van Nederland stokte koos Hitler een andere strategie.
In de middag van 14 mei 1940 werd de eeuwenoude historische binnenstad van Rotterdam compleet vernietigd door zware bombardementen. De capitulatie van het Nederlandse leger volgde daarna snel.
NSB
De in 1931 opgerichte NSB (Nationaal Socialistische Beweging) was extreem rechts en streefde naar een autoritaire staat. Tijdens de oorlog was de NSB de enige toegestane partij. De leider, Anton Mussert, had een diepe afkeer van de wijze waarop de parlementaire democratie volgens hem het landsbelang verkwanselde. De aanhang bestond vooral uit mensen uit de middenklasse zoals middenstanders, ambtenaren en kleine boeren.
Nederlandse SS
Ongeveer 25.000 Nederlanders meldden zich bij de SS en vochten mee aan de zijde van de Duitsers.
Lokaal bestuur, onderwijs en ambtenarij
Veel hoge ambtenaren, burgemeesters en mensen in het onderwijs werden tijdens de oorlog vervangen door NSB'ers. Een aantal handelde uit volle overtuiging, of omdat het moeilijk was om de kans op een mooi baantje te laten schieten.
Jodenvervolging
Het persoonsbewijs was een identiteitskaart die alle Nederlanders verplicht bij zich moesten hebben. Deze kaart bleek van belangrijke betekenis bij de jodenvervolging.
Vanaf het begin van de bezetting hadden joden het zwaar te verduren. Ze werden ontslagen uit beroepen in de ambtenarij, onderwijs en overheid, mochten niet reizen, geen openbare plaatsen zoals bioscopen en parken bezoeken en werden gedwongen geïsoleerd in getto's te leven. In mei 1942 werd de Jodenster ingevoerd, die door joden verplicht op de kleding moest worden gedragen.
In de zomer van 1942 werden de eerste Joden naar doorvoerkamp Westerbork gebracht, voorportaal van de inmiddels rap gebouwde vernietigingskampen in Duitsland en Polen. Het merendeel van de Nederlandse joden, ruim honderdduizend, werd op die manier vermoord.
Dagelijks leven
Na de overgave op 15 mei 1940 keerde het 'gewone' leven weer terug. Het merendeel van de Nederlanders probeerde 'onzichtbaar' de oorlogsjaren door te komen.
Vanaf 1944 werd het steeds moeilijker om de moeilijkheden te negeren. De maatschappij raakte steeds verder ontregeld en er was schaarste aan producten en levensmiddelen. Om in het levensonderhoud te voorzien werden er voedingsmiddelenbonnen uitgegeven.
De behoefte om in verzet te komen werd sterker. Dat was een reactie op de steeds hardere aanpak door het Duitse bestuur en een reactie op de openlijke vervolging van de Joden.
Verzet
Verzet was er in allerlei vormen. Een klein percentage van de bevolking nam actief deel aan gewelddadig verzet tegen het Duitse leger. Op dit soort verzet reageerden de Duitsers met harde represailles en executies van onschuldige burgers.
Verzet zonder gebruik van geweld ging bijvoorbeeld om hulp aan onderduikers of neergeschoten geallieerde piloten.
Het passief verzet in Nederland was veel groter.
Stiekem werd geluisterd naar verborgen radiotoestellen.
Radio Oranje verzorgde vanuit Engeland dagelijks uitzendingen om de mensen in bezet Nederland te steunen
Dwangarbeid
Vanaf 1942 organiseerde Duitsland gedwongen tewerkstelling in de Duitse oorlogsindustrie. Miljoenen volwassen mannen uit de bezette gebieden werden gedwongen in Duitsland te werken in werkkampen en fabrieken.
In de werkkampen was de sterfte door geweld, ziekte, uitputting en ondervoeding groot. Ongeveer een half miljoen Nederlandse mannen werd naar Duitsland weggevoerd. Ongeveer 30.000 van hen overleefden de oorlog niet.
Bevrijding
Het zuidelijk deel van Nederland beneden de grote rivieren werd in de herfst van 1944 bevrijd. Een poging om in september 1944 de grote rivieren over te steken eindigde in een voorlopige nederlaag van de geallieerden tijdens de slag om Arnhem.
De rest van Nederland werd uiteindelijk in het voorjaar van 1945 bevrijd. De Duitse tegenstand die de overwegend Amerikaanse, Britse en Canadese troepen ondervonden, wisselde sterk. In sommige delen van het land werd hevig gevochten met fanatieke SS-eenheden. In andere delen was de weerstand beperkt.
Het begin van de oorlog (4 mei 1940) en het einde van de oorlog (5 mei 1945) worden nog jaarlijks herdacht.
Wat een verhaal weer hè? Gelukkig hebben we hier ook een filmpje over.