(2): Bezitseffect

Cornell University logo

 

In 1990 deden onderzoekers Kahneman, Knetsch en Thaler een bijzonder interessant onderzoek. Tijdens een experiment gaven zij aan de helft van de deelnemende studenten een koffiemok van Cornell University. De verdeling was willekeurig; om en om werd aan de studenten wel of geen koffiemok gegeven. Vervolgens werd de studenten gevraagd deze koffiemokken, hun eigen danwel die van hun buurman of buurvrouw, goed te bestuderen.

De studenten werd gevraagd om, afhankelijk van hun situatie, het volgende aan te geven. Wanneer zij een mok bezaten gaven ze aan wat ze minimaal wilden ontvangen om de mok van de hand te doen. Wanner zij geen mok bezaten werd ze gevraagd aan te geven wat ze maximaal zouden willen betalen voor een mok. De mokken zouden worden verhandeld voor zover deze twee gegevens met elkaar overeen zouden komen.

In theorie zou ongeveer 50% van de mokken verhandeld moeten worden. De mokken waren immers willekeurig verdeeld onder de studenten. Dit was echter niet het geval; van de 22 mokken werden er in het beste geval slechts 4 verhandeld.


De reden hiervoor is spraakmakend; de bezitters van de mokken wilden aanzienlijk meer ontvangen voor de mok dan de anderen bereid waren te betalen. In sommige gevallen was de prijs die de verkopers wilden ontvangen maar liefst twee keer zo hoog als de betalingsbereidheid van de kopers. Hoe kan dit? De mokken waren toch willekeurig verdeeld onder de studenten?

Dit is bekend komen te staan als het endowment effect, of bezitseffect (Kahneman, Knetsch & Thaler, 1990). Men heeft de neiging om producten of diensten hoger te waarderen wanneer deze in hun bezit zijn. Dit spreekt misschien meer tot de verbeelding als je denkt aan producten waar je een emotionele waarde aan hecht, maar treedt zoals we hebben gezien zelfs op wanneer willekeurige studenten een koffiemok voor korte tijd in hun bezit hebben gehad.

Het bestaan van een dergelijke biase heeft verregaande consequenties voor economische theorie. Er wordt immers bij de theorie van vraag en aanbod geen rekening mee gehouden. Het geeft ons daarmee een mogelijke verklaring waarom er in sommige markten niet altijd een mooi evenwicht tot stand kan komen.

 

Kahneman, D., Knetsch, J. L., & Thaler, R. H. (1990). Experimental tests of the endowment effect and the Coase theorem. Journal of political Economy, 1325-1348.