Intellectueel eigendomsrecht is een verzameling wetten die bepaalde actoren een monopolie toekennen. Dat staat haaks op de gedachte van open data die onbelemmerd hergebruik voorstaat. Voor open data zijn de belangrijkste vormen van intellectueel eigendomsrecht:
Auteursrecht
Geldt alleen voor creatieve producten. Maar geldt dan ook automatisch, zonder dat het recht is voorbehouden.
Databankenrecht
Geldt in een beperkt aantal gevallen alleen voor databanken:
Er moet sprake zijn van een verzameling:
een verzameling van werken, gegevens of andere zelfstandige elementen die systematisch of methodisch geordend en afzonderlijk met elektronische middelen of anderszins toegankelijk zijn
Er is een risicodragende investering gedaan. Landmark-uitspraak: "Er is gesubsidieerd, dus is er geen risicodragende investering gedaan:"
Er is een producentvan een database: Een partij die het risico van de voor de databank te maken investering draagt
Individuele data die slechts een weergave zijn van feiten worden niet beschermd door intellectueel eigendomsrecht. Het auteursrecht is dan niet van toepassing omdat het geen creatieve producten zijn. En het databankenrecht is alleen van toepassing op verzamelingen van data, niet op de individuele data.
Nota bene: Het komt regelmatig voor dat partijen (waaronder bestuursorganen, semi-overheid en bedrijven) claimen/denken databankenrecht te bezitten, terwijl dat niet zo is!
Wanneer individuele data herleidbaar zijn tot natuurlijke personen, is hergebruik wel beperkt door privacywetgeving. Dat is echter geen intellectueel eigendomsrecht maar een burgerrecht/grondrecht.
Wanneer de overheid de rechthebbende is...
De auteurswet staat het verveelvuldigen van werken van de openbare macht toe, tenzij het auteursrecht nadrukkelijk is voorbehouden:
Artikel 15b
Als inbreuk op het auteursrecht op een door of vanwege de openbare macht openbaar gemaakt werk van letterkunde, wetenschap of kunst, waarvan de openbare macht de maker of rechtverkrijgende is, wordt niet beschouwd verdere openbaarmaking of verveelvoudiging daarvan, tenzij het auteursrecht, hetzij in het algemeen bij wet, besluit of verordening, hetzij in een bepaald geval blijkens mededeling op het werk zelf of bij de openbaarmaking daarvan uitdrukkelijk is voorbehouden. Ook als een zodanig voorbehoud niet is gemaakt, behoudt de maker echter het uitsluitend recht, zijn werken, die door of vanwege de openbare macht zijn openbaar gemaakt, in een bundel verenigd te doen verschijnen.
Intellectueel eigendomsrecht kan hergebruik beperken
Intellectuele eigendomsrechten kunnen blokkeren dat data beschikbaar worden gesteld voor hergebruik. Een manier om dat te voorkomen is het maken van goede afspraken. Het volgende hoofdstuk gaat daarop in.