Melamine
Tekst
Artikel Melamine en de kredietcrisis in Volkskrant 2008 10 04
(de tekst van het artikel is dik gedrukt.)
1. Per 1 september heeft de Vrije Universiteit een nieuwe cateraar. Sindsdien moet je voor een pakje melk
langdurig in de rij staan, dus breng ik mijn melk nu mee van huis, in een beker.
Die beker zou gemaakt zijn van melamine polymeer. Of dat waar is weet ik niet, maar ik maak me geen
zorgen over melamine in mijn melk.
De Europese Voedsel Veiligheids Autoriteit (EFSA) zegt dat een mens 50 milligram melamine per dag kan
hebben en dat er in mijn melk vele malen minder zit. De Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (VWA)
houdt toezicht op alles dus ook op bekers. Ik vertrouw op EFSA en VWA en drink tussen de middag
onbevreesd mijn melk.
2. In China daarentegen is het toezicht gebrekkig en corrupt. Ondernemende Chinezen kunnen daardoor
ongestraft knoeien met voedsel. Het begon met diervoeders.
3. Naarmate veevoer meer eiwit bevat, brengt het meer op, want varkens en kippen hebben eiwit nodig
om te groeien. Inkopers van veevoer laten daarom elke partij die ze wordt aangeboden checken op het
gehalte aan eiwit, of eigenlijk op het gehalte aan stikstof. Eiwit bestaat namelijk voor een zesde uit
stikstof, en stikstof meten gaat sneller dan eiwit meten.
4. Hier kwam de melamine in het spel. Melamine is de grondstof voor een plastic waar kampeerbordjes
van worden gemaakt en laminaatvloeren en nog veel meer. Dat plastic is ongevaarlijk, want de melamine
zit erin vast en komt er niet uit. Maar de stikstof uit melamine is in laboratoriummetingen niet te
onderscheiden van de stikstof uit eiwit.
5. Melamine is heel rijk aan stikstof. Als je een gram melamine met een kilo veevoer mengt, lijkt daardoor
het eiwitgehalte 4 gram hoger. Dat werd jarenlang op grote schaal gedaan. Het kwam pas in de publiciteit
in 2007, toen duizenden Amerikaanse honden en katten doodgingen door melamine in honden- en
kattenvoer uit China.
6. Het vervalsen van babyvoeding in China is ook niet nieuw. In 2004 stierven ten minste vijftig baby’s
aan babyvoeding met te weinig eiwit. Toen er vervolgens controle op het eiwitgehalte kwam, gingen
malafide handelaars melamine toevoegen aan babyvoeding. Waarschijnlijk voegden ze geen pure
melamine toe, maar het afval dat vrijkomt bij de melamineproductie, dat is goedkoper.
Naast melamine bevat dat afval cyanuurzuur, en het is die combinatie van melamine en cyaanuurzuur
die honden, katten en nu baby’s fataal is geworden.
Melamine zelf is niet erg giftig. Wat je inslikt plas je uit via de nieren. Misschien hebben de Chinese
oplichters oprecht gedacht dat een beetje melamine geen kwaad kon.
Maar de combinatie met cyanuurzuur is dodelijk.
7. Om dat te begrijpen heb je wat chemie nodig. Een melaminemolecuul en een cyanuurzuurmolecuul
bestaan uit een zelfde ring van koolstof en stikstof, maar bij melamine zitten aan elke ring drie stukjes
base vast en bij cyanuurzuur aan elke ring drie stukjes zuur. Basen en zuren vinden elkaar heel
aantrekkelijk, en als ze elkaar tegenkomen omhelzen ze elkaar als voetballers na een doelpunt en
laten niet meer los. Als melamine en cyanuurzuur elkaar tegenkomen in de nieren van baby’s vormen
ze kluitjes oftewel kristallen die bestaan uit om en om melamine en cyanuurzuur, en die kristallen maken
het nierweefsel kapot.
8. In Europa importeren we geen melk uit China. Er kan wel melk in koekjes, toffees of chocola uit China zijn
verwerkt, maar tot nu toe lijkt daar geen melamine in te zitten. Zelfs als het er wel in zit is het weinig, en
we hebben de Voedsel en Waren Autoriteit die dat grondig controleert.
9. Het bedrijfsleven lobbyt voor minder controles, minder ambtenaren en minder regels. We zien aan de
kredietcrisis hoe gevaarlijk het is om aan daar aan toe te geven. Krediet komt van het Latijnse woord
voor vertrouwen, en juist door het gebrek aan toezicht en regels hebben de banken ons vertrouwen
verspeeld en storten ze nu massaal in. We moeten EFSA en de Voedsel en Waren Autoriteit verdedigen
tegen de druk om minder regels zodat we vertrouwen kunnen houden in ons voedsel, want voedsel is nog
belangrijker dan geld.
Einde artikel