elektriciteit en apparaten
Elektriciteit is voor ons de normaalste zaak van de wereld. Een groot aantal apparaten in huis werkt op elektriciteit, maar vraag je je wel eens af wat elektriciteit eigenlijk is? Wat komt er uit het stopcontact? Waarom gaat de lamp branden? Hoe werkt een boormachine? Waarom komt er geluid uit de luidspreker?
Een belangrijke eigenschap van elektriciteit is dat het energie afgeeft in het apparaat. Die energie komt van de elektriciteitscentrale, of uit de batterij, en wordt door het apparaat gebruikt om iets mee te doen. We zeggen dan: het apparaat zet elektrische energie om in een andere soort energie. Deze paragraaf gaat over het energiegebruik van apparaten. Daarbij zijn de belangrijkste vragen:
Een gloeilamp werkt op elektriciteit. In de tekening hiernaast zie je weergegeven dat de lamp elektrische energie omzet in licht en warmte. Dat is niet helemaal correct weergegeven. De lamp zendt twee soorten straling uit: licht (zichtbare straling) en infra-rood-straling (onzichtbaar, wordt ook warmtestraling genoemd). Daarnaast produceert de lamp warmte: de gloeidraad wordt warm, het glas wordt warm en de fitting (de metalen schroefdraad) wordt ook warm.
In een boormachine zit een elektromotor, die elektrische energie omzet in draaibeweging. Kennelijk is beweging ook een vorm van energie, die we bewegingsenergie noemen. Daarnaast maakt een boormachine ook veel herrie, en geluid is ook een vorm van energie.
Met een combi-oven kun je op verschillende manieren voedsel verwarmen: met hete lucht, met een magnetron en met een grill.
Op elk elektrisch apparaat staat aangegeven hoeveel energie het apparaat gebruikt. Het energieverbruik noemen we het vermogen van het apparaat, en dat wordt aangegeven met het aantal watt (W).
Op de bovenstaande afbeeldingen zie je de typeplaatjes van drie apparaten die bewegingsenergie produceren (of beter gezegd: die elektrische energie omzetten in bewegingsenergie).
De stofzuiger en de boormachine hebben allebei een vermogen van 600
watt, maar dat betekent nog niet dat deze apparaten in totaal evenveel energie gebruiken.
Het typeplaatje hiernaast is van een elektromotor. Het vermogen van de elektromotor staat weergegeven in kilowatt: 0,09 kW.
|
Om het energiegebruik van een elektrisch apparaat te berekenen heb je twee gegevens nodig: het vermogen van het apparaat en de tijd dat het apparaat gebruikt wordt. Het elektriciteitsbedrijf berekent de energie in kWh (kilowattuur) door het aantal kW te vermenigvuldigen met het aantal uur dat het apparaat gebruikt wordt. (kWh betekent dus kW keer uur, en niet kW per uur zoals soms gedacht wordt).
De stofzuiger van 600 watt wordt per week drie keer een half uur gebruikt.
De stofzuiger wordt vervangen door een moderne en veel sterkere stofzuiger. Daardoor gaat het stofzuigen sneller: drie keer 20 minuten per week. Nadeel is wel dat het vermogen van de stofzuiger veel hoger is: 1600 watt.