Voordat we iets gaan leren over de verschillende natuurrampen, is het belangrijk om iets te leren over de aardkorst, de samenstelling van de aardkorst, de soorten aardkorst die er zijn, de krachten die op de aardkorst worden uitgeoefend en hoe de aardkorst kan bewegen.
De aardkorst is de bovenste laag van onze aarde en wordt ook wel de lithosfeer genoemd. Deze aardkorst of lithosfeer is ongeveer 40 kilometer dik. Naast deze aardkorst of lithosfeer bestaat de aarde nog uit 4 andere lagen, zoals je hieronder kunt zien.
Afbeelding 1: De aardkorst bestaat uit verschillende lagen
De aardkorst of lithosfeer bestaat uit hard gesteente. Naarmate je naar de binnenkern toegaat, stijgt de temperatuur in de aardkorst tot ongeveer 5500 graden Celcius en wordt het gesteente vloeibaar. Dit vloeibare gesteente, binnenin de aarde, noemen we magma.
De aardkorst of lithosfeer bestaat uit verschillende platen, zie samen de aarde vormen. De overgangen tussen de verschillende platen, noemen we breuken. Op de afbeelding hieronder zie je de verschillende aardplaten, die er zijn weergegeven.
Afbeelding 2: De aarde bestaat uit verschillende aardplaten
De korst, waaruit de aardkorst bestaat, kunnen we verdelen in twee soorten:
continentale korst: Alle aardkorst, die zich onder land bevindt
oceanische korst: Alle aardkorst, die zich onder zeeen of oceanen bevindt.
Het belangrijkste verschil tussen deze twee soorten korst, zit hem in de samenstelling van de soorten korst. Oceanische korst is dunner, dus lichter dan continentale korst, zoals de afbeelding hieronder laat zien:
Afbeelding 3: De aardkorst bestaat uit continentale platen en oceanische platen, die drijven op het vloeibare magma, binnenin de aarde.
Bewegen van de aardkorst:
Doordat de aardplaten bestaan uit vast gesteente en de aardmantel en de aardkernen uit vloeibaar gesteente, drijft de aardkorst als het ware op het vloeibare magma, wat zich onder de aardkorst bevindt. De aardplaten kunnen op drie manieren ten opzicht van elkaar bewegen:
convergeren: Aardplaten bewegen naar elkaar toe
divergeren: Aardplaten bewegen van elkaar af
transformerend: Aardplaten bewegen langs elkaar heen
Afbeelding 4: De aardkorst kan op drie manieren bewegen
Bedreigingen voor de aardkorst:
De aardkorst heeft het zwaar te voorduren. Naast dat het te maken heeft of kan krijgen met de kracht en sterkte van naastgelegen aardplaten, zijn er ook nog krachten van buitenaf en binnenin de aarde die op de aardkorst werken.
De krachten die van buitenaf op de aarde werken, noemen we exogene krachten. Voorbeelden hiervan zijn:
Verwering: Het weer en plantengroei zorgen ervoor dat het gesteente van de aardkorst wordt vergruisd en dus aan kracht verliest. We onderscheiden drie soorten verwering:
Mechanische verwering (fysische verwering): Het gesteente valt uiteen zonder dat de scheikundige samenstelling van het gesteente verandert. Een voorbeeld hiervan is vorstverwering: Het water dat in de spleten van een gesteente is gezakt, bevriest. Door de uitzetting door bevriezingen worden de spleten ongeveer 10% breder en brokkelen er stukjes steen af.
Chemische verwering: De scheikundige samenstelling verandert wel. Vooral in warme, vochtige gebieden. Denk bijvoorbeeld aan ijzerdeeltjes in gesteenten die gaan roesten.
Biologische verwering: Is het gevolg van de werking van planten en dieren. Denk hierbij aan plantenwortels of boomwortels die de aardkorst aantasten.
Afbeelding 5: Vorstverwering
Afbeelding 6: Chemische verwering
Afbeelding 7: Biologische verwering
Erosie: Het verweerde gesteente wordt door wind (winderosie) of water (watererosie) meegevoerd en rolt of schuurt als het ware over de aardkorst heen, waardoor deze wordt beschadigd.
Afbeelding 8: Winderosie
Afbeelding 9: Watererosie
Sedimentatie: Het door water of wind meegenomen materiaal (stenen/ zand) wordt op een bepaalde plek (vaak wanneer de stroming in water afneemt of waar de wind gaat liggen) neergelegd, waardoor de samenstelling van de aardkorst op die plek veranderd.
Afbeelding 10: Sedimentatie
De krachten die van binnenuit op de aardkorst werken noemen we endogene krachten. Voorbeelden hiervan zijn:
Hitte: De hoge temperatuur in de aardkorst zorgt voor vloeibaar magma, maar ook voor hoge temperaturen, die invloed uitoefenen op de aardkorst
Druk: Binnenin de aarde maakt het magma een centrifugerende beweging. We noemen deze beweging ook wel convectiestromen. Door deze convectiestromen wordt er een bepaalde druk opgebouwd, die natuurlijk ook zijn uitwerking heeft op de aardkorst.
Afbeelding 11: Convectiestromen binnenin de aarde zorgen ervoor dat er een bepaalde druk wordt opgebouwd binnen in de aarde, die zeker een invloed heeft op de aardkorst.