Drama

Tableau Vivant

Drama Werkvorm	Tableau Vivant / fotospel De spelers verbeelden situatie, handeling en gevoel met stilstaande houding en mimiek in een bepaalde opstelling
Deze werkvorm is met name geschikt voor beginnende spelers. Het maakt hen bewust van het gebruik van houding en mimiek en het uitvergroten daarvan. Voor bepaalde groepen is het stilstaan een extra uitdaging.
Activiteit	Groepsfoto
Doelgroep	Vanaf 4 jaar
Doel	(lichamelijke) uitdrukkingsvaardigheid vergroten Goed kijken en bewust uitbeelden stimuleren Inzicht in non verbale communicatie vergroten
Benodigdheden	niets
Plaats	Op veel plekken mogelijk
Voorbereiding	Uitleg: Deel de groep in tweeën. Elke groep bereid twee tableaus voor. In de eerste zien we een bepaalde groep mensen, b.v. een groep voetbalsupporters. Op de tweede foto zien we wat er intussen is gebeurd, b.v. er is gescoord. Geef korte overlegtijd. Ze mogen zelf bedenken welke groep mensen ze worden.
Uitvoering	De eerste groep komt op het speelvlak. De andere is publiek maar kijkt niet. In de eerste tien tellen stellen de spelers zich op in foto 1 (tel hardop van 10 naar 1, de nul is de klik voor de foto). Publiek kijkt, maar reageert nog niet. Dan tien tellen voor opstellen foto 2 terwijl het publiek niet kijkt. Nu mogen de kijkers hun vinger opsteken als ze foto 1 en 2 begrijpen. Bespreek na op wat er te zien was en wat je daardoor weet.
Variatie	Geef een thema of welke groep mensen het moet zijn. Geef langer voorbereidingstijd. Geef de mogelijkheid attributen ed. te gebruiken. Laat een andere groep een foto bedenken tussen 1 en 2.

Uitbeeldspel

Drama Werkvorm	Uitbeeldspel De spelers laten hun spel zien zonder tekst te gebruiken, eventueel wel met geluid. Een professionele vorm is mime of pantomime
Deze werkvorm is met name geschikt voor beginnende spelers. Uitbeelden geeft ook de vrijheid om zonder decor en attributen toch te verbeelden dat dat er allemaal is. De allerjongsten kun je in het uitbeelden begeleiden door mee te spelen of ze als verteller mee te nemen in het uit te beelden spel.
Activiteit	Twee stoelen
Doelgroep	Vanaf 6 jaar
Doel	(lichamelijke) Uitdrukkingsvaardigheid vergroten Goed kijken en bewust uitbeelden stimuleren Inzicht in non verbale communicatie vergroten
Benodigdheden	Twee stoelen naast elkaar, los in de ruimte
Plaats	Op veel plekken mogelijk
Voorbereiding	Uitleg: Deel de groep in tweetallen. Elk tweetal bedenkt wat de twee stoelen kunnen voorstellen. Speel eventueel een auto als voorbeeld. Daarbij bedenken ze een begin, midden en een eind van een verhaaltje dat ze op/bij/rondom de stoelen kunnen laten zien zodat het publiek begrijpt waar ze zijn en wat er gebeurt. Controleer eventueel of elk tweetal een andere plek heeft gekozen.
Uitvoering	De tweetallen spelen om de beurt hun scene met de stoelen. Bespreek na wat het publiek zag en welke plek het dus is. Laat ze ook zeggen wat ze leuk vonden aan het uitbeelden.
Variatie	Stoelen staan tegenover elkaar Tweetal maakt de plek duidelijk voor andere spelers die na kort overleggen er een gebeurtenis uitbeelden. Eén speler begint te spelen tot de plek duidelijk is, freeze en vraagt “Wat nu?’. Het publiek doet suggesties voor het vervolg van het verhaal. Net zo lang herhalen tot een verhaaltje is ontstaan.

Schimmenspel

Drama Werkvorm	(Levend) Schimmenspel De spelers spelen tussen een doek en een lichtbron. Met hun schaduw verbeelden ze het spel.
Dit is voor veel doelgroepen een fascinerende werkvorm. Hoe ouder de leeftijdsgroep hoe preciezer en gedetailleerder ze hiermee willen werken. Voor sommigen is het fijn om zich achter het doek te kunnen verbergen, anderen vinden het confronterend om in de schaduw hun eigen lichaamsvormen terug te zien. Verkleden/vervormen is dan een oplossing. Technische aspecten: Dichtbij het doek geeft kleine en scherpe schaduwen, verderaf groter; langzaam bewegen maakt de details goed zichtbaar; altijd voorwerpen gebruiken die de schaduw verbeelden; in profiel maakt mimiek zichtbaar; gebruik de trucjes met verbergen-verschijnen en de magie van schaduwspel waarbij je kunt doen alsof je elkaar raakt, kust, verwondt zolang het in de schaduwen maar klopt.
Activiteit	De handeling
Doelgroep	Vanaf 8 jaar
Doel	(lichamelijke) uitdrukkingsvaardigheid vergroten Goed kijken en bewust uitbeelden stimuleren Nadenken over (lichamelijke) verhoudingen
Benodigdheden	Doek, lichtbron, attributen, 2 schotten naast het doek
Plaats	Binnen of buiten m.b.v. de zon
Voorbereiding	Uitleg: Licht de technische mogelijkheden van schimmenspel toe. Deel de groep in twee- of drietallen. Elk groepje kiest één handeling en verzint daaromheen een verhaaltje met begin midden eind. Ze zoeken attributen bij elkaar en proberen alles uit achter het doek. Handelingen die uitdagen zijn: vechten, toveren, opereren, zoenen.
Uitvoering	De groepjes presenteren om de beurt hun verhaal. Naderhand laten ze zien welke materialen ze hebben gebruikt en het publiek raadt de gekozen handeling.
Variatie	Laat groepjes een schaduwspel maken bij een lied Speel handschimmenspel. Speel met uit karton geknipte figuren. Dit kan ook achter een klein doek op een tafel.

Afspraakspel

Drama Werkvorm	Afspraakspel De spelers maken van te voren afspraken over het te spelen spel en oefenen dit.
Dit is de meest bekende manier van toneelspelen. De spelers maken afspraken over de 5 W’s: wie, wat waar, waarom, wanneer. Dit geeft veel houvast en maakt deze werkvorm ook geschikt voor beginnende of jonge spelers. Nog meer houvast geeft eerst oefenen van het toneelstukje. Niet alle doelgroepen zijn in staat om zelfstandig spelafspraken te maken. Die begeleid je daarin.
Activiteit	Verweggiestan
Doelgroep	Vanaf 7 jaar
Doel	Zich aan (spel)afspraken houden Samenspel Hanteren van de 5 W’s en het maken van een speelbaar verhaaltje Presenteren (o.a. niet met de rug naar het publiek) Durf
Benodigdheden	(zo mogelijk) decor, attributen, verkleedkleren
Plaats	Op veel plekken mogelijk
Voorbereiding	Maak groepjes. Geef de volgende gegevens: het speelt zich af in een ver vreemd land. Er zijn inwoners van dit Verweggiestan en een paar Nederlandse toeristen die de taal niet spreken. De toeristen hebben geen geld meer en komen in de problemen. Laat elk groepje de 5W’s invullen en hun toneelstukje oefenen. Extra uitdaging voor de Verweggiestaanders om een andere (fantasie)taal te spreken. Je kunt vooraf een Jabbertaal oefening spelen om dat te oefenen.
Uitvoering	Elk groepje speelt hun toneelstukje. Het publiek benoemt de 5 W’s.
Variatie	Geef andere onderwerpen of spelgegevens. De variaties zijn eindeloos.

Zelf bedachte Afspraakspel

Drama Werkvorm	Afspraakspel De spelers maken van te voren afspraken over het te spelen spel en/of oefenen dit.
Dit is de meest bekende manier van toneelspelen. De spelers maken afspraken over de 5 W’s: wie, wat waar, waarom, wanneer. Dit geeft veel houvast en maakt deze werkvorm ook geschikt voor beginnende of jonge spelers. Nog meer afbeelding houvast geeft eerst oefenen van het toneelstukje. Niet alle doelgroepen zijn in staat om zelfstandig spelafspraken te maken. Die begeleid je daarin.
Activiteit	Plaatsen raaden
Doelgroep	Vanaf 10 jaar
Doel	Zich aan (spel)afspraken houden Samenspel Hanteren van de 5 W’s en het maken van een speelbaar verhaaltje Presenteren (o.a. niet met de rug naar het publiek) Durf Verdiepen in het thema …
Benodigdheden	Verkleed kleren
Plaats	Drama ruimte
Voorbereiding	De groep worden verdeeld in groepen van 3. Samen gaan ze overleggen. Ze moeten met hulp van verkleedkleren en voorwerpen kunnen uitbeelden in welke stad hun zijn.
Uitvoering	De kinderen gaan als ze een stad hebben bedacht mogen ze voorwerpen en kleren uitzoeken. Samen met hun groepje moeten ze proberen uit te beelden waar ze zijn. De andere gropen moeten raaden waar ze zijn.
Variatie	Geef andere onderwerpen of spelgegevens. De variaties zijn eindeloos.

Improvisatiespel

Drama Werkvorm	Improvisatiespel De spelers maken géén of enkele afspraken over een aantal gegevens. Het spel ontstaat op de speelvloer door op elkaar te reageren.
Deze werkvorm is voor spelers die meer durven of al ervaring hebben met drama. Een belangrijke spelregel om een toneelspel in improvisatie te laten slagen is dat de spelers elkaars ideeën accepteren. Het is belangrijk om elkaars ideeën niet te blokkeren en steeds ook zelf spelideeën te leveren om het verhaal in het toneelstukje verder te helpen. Daarbij is het belangrijk dat de spelers snel de 5 W’s concreet maken, waarbij geldt ‘wie het eerst concretiseert bepaalt’. Bijvoorbeeld: “Hallo pappa” kun je logischerwijs niet beantwoorden met “Ik ben je pappa niet”.
Activiteit	Aanbelspel
Doelgroep	Vanaf 7 jaar
Doel	In samenspel leren spelideeën geven en accepteren Fouten durven maken
Benodigdheden	(zo nodig) decor, attributen, verkleedkleren
Plaats	Speelvlak
Voorbereiding	Van tevoren krijgen de spelers een opdrachtkaartje met daarop een typetje, bijvoorbeeld stoer, verlegen, dromerig. De spelers oefenen hun typetje. Dit kan door de groep in tweeën te delen en eerst de ene rij bij de andere rij te laten aanbellen en daarna omgekeerd.
Uitvoering	Het publiek zit in een halve cirkel. Steeds twee spelers, die niet met elkaar geoefend hebben, staan tegenover elkaar voor het publiek. De ene speelt zijn of haar typetje en loop over een denkbeeldig tuinpad naar het midden van het speelvlak en doet of ie aanbelt. De ander loopt dan, op dezelfde manier, naar ‘de deur’. Dan start het spel. De aanbeller komt iets brengen, zeggen of verkopen. De ander probeert op dezelfde manier te reageren, dus hetzelfde typetje te worden.
Variatie	De ‘opendoener’ moet het tegenover gestelde typetje worden. Op de opdrachtkaartjes staat iets anders, bijvoorbeeld emoties, een dier, celebrity.

Zelf bedachte Improvisatie spel

Drama Werkvorm	Improvisatiespel De spelers maken géén of enkele afspraken over een aantal gegevens. Het spel ontstaat op de speelvloer door op elkaar te reageren.
Deze werkvorm is voor spelers die meer durven of al ervaring hebben met drama. Een belangrijke spelregel om een toneelspel in improvisatie te laten slagen is dat de spelers elkaars ideeën accepteren. Het is belangrijk om elkaars ideeën niet te blokkeren en steeds ook zelf spelideeën te leveren om het verhaal in het toneelstukje afbeelding verder te helpen. Daarbij is het belangrijk dat de spelers snel de 5 W’s concreet maken, waarbij geldt ‘wie het eerst concretiseert bepaalt’. Bijvoorbeeld: “Hallo pappa” kun je logischerwijs niet beantwoorden met “Ik ben je pappa niet”.
Activiteit	Wat zeg je nu?
Doelgroep	Vanaf 7 jaar
Doel	In samenspel leren spelideeën geven en accepteren Fouten durven maken
Benodigdheden	(zo nodig) decor, attributen, verkleedkleren
Plaats	Drama lokaal
Voorbereiding	De groepen worden verdeeld in groepen van 3 persoonen. 1 van het groepje mag beginnen.
Uitvoering	Zonder overleg komt diegene die gaat beginnen bij mij. Ik zeg een zinnetje die ze in het begin moeten zeggen. bijv. Wat was dat leuk hea?, Was jij ook op de toneelstuk van piet?, Heb jij dat ook gezien?, Vond je dat ook zo zielig voor greeta?, Aan het groepje de taak om in te vallen en er een leuk toneelstukje van te maken.
Variatie

Zelf bedachte Inspring spel

Drama Werkvorm	Inspringspel Een improvisatiespelvorm waarbij de spelers volgens een bepaalde spelregel na elkaar in het spel komen, oftewel inspringen.
Deze werkvorm is een variatie op improviseren en is bestemd voor spelers die meer durven of al ervaring hebben met drama. Meestal spreek je ook af hoe spelers weer uit het spel kunnen. Zo blijft het overzichtelijk.
Activiteit	In de wachtkamer
Doelgroep	vanaf 10 jaar
Doel	In spel durven stappen In samenspel leren spelideeën geven en accepteren Elkaar verrassen Fouten durven maken Flexibel reageren op de (spel)situatie zonder eigen rol of speldoel te verliezen (in je rol blijven)
Benodigdheden	kaartjes met tekst
Plaats	Speelvlak
Voorbereiding	We zijn in de wachtkamer van het ziekenhuis de hele klas doet mee
Uitvoering	Als ze denken dat het stuk bij hun kaartje is moet je inspringen en meespelen
Bijlage Opdrachtkaartjes	Maak zo veel kaartjes als nodig zijn voor jouw inspringspel. Ga uit van jouw klas voor het aantal spelers. Noteer de kaartjes op één of meer pagina’s, zodat ze geprint en geknipt kunnen worden.
Opdrachtkaartjes	Je bent de arts die de 1ste pacient gaat verzorgen
Opdrachtkaartjes	Je bent de 1ste pacient en je bent net op tijd
Opdrachtkaartjes	Je bent de ongeduldige pacient en begint het spel
Opdrachtkaartjes	Je bent de persoon die je ergert aan de ongeduldige pacient
Opdrachtkaartjes	Je bent de persoon die met spoet naar de arts moet
Opdrachtkaartjes	Je bent de arts die word ingeschakeld voor de spoetgeval
Opdrachtkaartjes	Je bent de sekateresse die de arts inschakeld als er een spoetgeval langs komt
Opdrachtkaartjes