De Rotterdamse haven is de grootste mainport van Nederland. Een mainport is een knooppunt in de vervoersstromen van mensen en goederen. De goederen komen uit het buitenland (import/invoer), worden naar het buitenland gestuurd (export/uitvoer) of komen eerst Nederland binnen om dan weer te worden doorgestuurd (transit/doorvoer).
De producten die in de Rotterdamse haven binnenkomen kunnen op drie manieren "verwerkt" worden.
Één van de belangrijkste functies van de Rotterdamse haven is de doorvoer. De haven wordt gebruikt om producten die vanuit het buitenland binnenkomen op grote zeeschepen door te voeren naar andere landen en gebieden. De Rotterdamse haven wordt hierdoor een transitohaven genoemd. Het doorvoeren van deze producten kan op meerdere manieren gebeuren. Allereerst kunnen producten, met name de droge massagoederen en stukgoederen (containers), per binnenschip vervoerd worden naar het achterland. De meeste van deze drogo massagoederen zoals ijzererts worden doorgevoerd naar het Ruhrgebied. Het grooste voordeel van deze binnenschepen is dat ze veel producten per keer kunnen vervoeren. Hierdoor zijn de kosten laag. Het nadeel is dat het een langzame manier van vervoer is en het bereik relatief klein is. Producten kunnen immers alleen afgeleverd worden op plekken waar het schip kan komen. Een tweede manier van vervoer is per trein. Goederetreinen kunnen minder meenemen dan de binnenschepen en zijn daardoor duurder maar hebben een groter bereik en zijn sneller. Deze treinen worden in de rotterdamse haven direct volgeladen om vanuit daar naar hun bestemming te vertrekken. De derde manier is het vervoer met vrachtwagens. Deze vrachtwagens kunnen slechts enkele containers per keer vervoeren en zijn daardoor erg duur. Ze zijn echter snel en hebben een groot bereik aangezien ze via de weg overal kunnen komen. De laatste manier van transport gaat via pijpleidingen. Natte massagoederen zoals olie worden per pijpleiding naar hun eindbestemming gestuurd. Het grootste voordee is dat er grote hoeveelheden olie rechtstreeks vanuit de opslagtanks naar hun eindbestemming verstuurd worden. Echter is het bereik beperkt aangezien de pijpleidingen slechts naar een beperkt aantal lokaties gaan.
Een tweede functie van de Rotterdamse haven is dat het diend als distributiecentra. In deze distributiecentra wordt de waarde van een product vermeerderd. Dit kan zijn dat de producten die binnenkomen verpakt worden in de dozen waarin ze verkocht gaan worden, er handleidingen in de taal van een bepaald land worden toegevoegd, bepaalde stekkers aan electronische apparaten worden gemaakt zodat ze bruikbaar zijn in bepaalde landen of losse onderdelen worden tot een compleet product verwerkt. Deze "nieuwe" producten worden dan vanuit de Rotterdamse haven doorvervoerd naar hun uiteindelijke eindbestemming.
De derde en laatste belangrijke functie is de verwerking van grondstoffen als olie in de raffinaderijen. Grote bedrijven als Shell en PB hebben daarom hun raffinaderijen in Rotterdam staan. Zo hoeft de olie van de haven niet eerst honderden kilometers vervoerd te worden naar bijvoorbeeld het Ruhrgebied. Naast een transitohaven, een distributiecentrum is de Rotterdamse haven ook een industriehaven.
Door al deze mogelijkheden is de Rotterdamse haven één van de belangrijkste inkomstbronnen van de Nederlandse economie.
Bekijk hieronder ook het filmpje van schoolTV over de Rotterdamse haven.