In H4 en H5 lees je literatuur. Maar wat is nu precies literatuur en wat is lectuur (= alle boeken die niet literair zijn)? Als eerste is het belangrijk te weten dat niet iedereen het altijd eens is over wat precies literatuur is en wat niet. Soms wordt een boek door de ene persoon als erg literair aangemerkt, terwijl een ander het niet literair vindt. Daarover leer je later in H4 en H5 meer.
Voor nu is het belangrijk dat je een aantal punten kent waarop je moet letten om te kunnen bepalen of een boek literair is of niet.
1. Thema:
Bij literatuur wil de schrijver de lezer laten nadenken over het thema. Literaire werken zullen vaker maatschappijkritisch zijn: het boek laat je nadenken over dat wat er in de maatschappij gebeurt en over hoe er door de meeste mensen over wordt gedacht.
2. Voorspelbaarheid:
Lectuur heeft over het algemeen minder diepgang en is nogal voorspelbaar. Je weet als lezer al snel hoe het verhaal zich zal ontwikkelen. Lectuur heeft vaak een mooi gesloten einde en de open plekken zijn ingevuld aan het eind van het boek. Een literair werk heeft vaker een open einde: je hebt nog steeds vragen wanneer het boek uit is. Daarnaast gebeuren er in een literair boek vaak onverwachte dingen: het verhaal loopt net iets anders als je had gedacht.
3. Personages:
De personages in literaire boeken maken een ontwikkeling door en zijn minder types, de personages handelen minder volgens vaste rolpatronen. Je leert de personages goed kennen: hun gedachten, gevoelens en ideeën worden duidelijk in het boek.
4. Taalgebruik:
Het taalgebruik is in lectuur nogal eenvoudig en minder origineel dan in literatuur. In literatuur vind je moeilijkere woorden, langere zinnen en meer figuurlijk taalgebruik: er wordt meer gebruik gemaakt van verschillende stijlfiguren.
5. Structuur
In de literatuur wordt de structuur van een verhaal ingewikkelder. Er wordt met tijd gespeeld bijvoorbeeld, er is sprake van perspectiefwisseling, ruimtes worden gedetailleerder beschreven. Door wijzigingen aan te brengen in de structuur kan de schrijver ook de spanning in een boek verhogen. De structurele verhaalanalyse is een belangrijke factor in de literatuur en daarom is het belangrijk dat je de begrippen uit deze verhaalanalyse kent.