Vuurwerkmakers weten dat bepaalde metalen bepaalde kleuren geven. Chemici doen het omgekeerde en gebruiken die kleuren juist om de aanwezigheid van metalen in een onbekende stof aan te tonen. Dit wordt een vlamtest genoemd.
Voordat we plantenas gaan onderzoeken is het verstandig eerst te oefenen met bekende stoffen, zodat je de kleuren kunt herkennen en koppelen aan het juiste metaal. Zie Binas tabel 65A.
Vraag je begeleider hoe jullie gaan oefenen met de vlamtest en oefen met de beschikbare bekende stoffen. Bekijk ook de tips in de popup.
Opdracht 3: Practicum, gekleurde vlammen - duo's
Nu gaan jullie het as van de planten onderzoeken. Lees eerst de volgende tips door, die kunnen je goed helpen bij dit practicum. Schrijf jullie resultaten in de tabel in jullie duoboekje, deze tabel staat ook onderaan de pagina.
Tips
Laat de metaaldraad uitgloeien, totdat de vlam kleurloos is. Dip dan de punt eerst in zoutzuur en daarna in de te onderzoeken vaste stof en hou de punt meteen in het heetste deel van de vlam.
Voer de proef uit op een zo donker mogelijke plek, zodat je de kleuren van de vlammen goed kan zien.
Natrium is een element dat overal aanwezig is (met name doordat zweet van onze handen natriumchloride bevat). Natrium geeft een goed zichtbare gele vlamkleur en je moet steeds je best doen om andere kleuren nog te herkennen als ook natrium de vlam kleurt. Gebruik als hulpmiddel het blauwe kobaltglaasje. Dit houdt de gele kleur van natrium tegen.
Maak van de as minstens 6 porties. (Het is handig nog wat over te hebben voor als er iets niet goed lukt.)
Bepalen ijzer:
los een beetje as op in verdund salpeterzuur. Voeg een beetje geel bloedloogzout toe. Een blauwe kleur of een blauw neerslag duidt op de aanwezigheid van ijzer.
Bepalen fosfor:
los een beetje as op in verdund salpeterzuur. Voeg daarna moniummolybdaat-oplossing toe. Een kanariegele kleur of een kanariegele neerslag wijst op de aanwezigheid van fosfor.
Bepalen zwavel:
los een beetje as op in geconcentreerd zoutzuur. Giet af, verdun en filtreer als dit noodzakelijk is. Voeg bariumchloride- oplossing toe. Een witte neerslag (goed te zien tegen een donkere achtergrond) wijst op de aanwezigheid van zwavel.
Bepalen stikstof:
schud een portie as met water. Voeg daarna een beetje (0,5%) difenylamineoplossing in geconcentreerd zwavelzuur toe. Een blauwe kleur wijst op de aanwezigheid van stikstof.
Bepalen chloor:
los een beetje as op in verdund salpeterzuur. Voeg een beetje zilvernitraatoplossing toe. Een witte kleur of een witte neerslag wijst op de aanwezigheid van chloor.
Resultaten
Test op element
Test met
Positief dan
Aanwezig?
Natrium
Vlam
Geel
Kalium
Vlam + kobaltglaasje
Zwak violet
IJzer
Geel bloedloogzout
Blauwe op./blauw neerslag
IJzer(III)
Kaliumthiocyanaatopl.
Bloedrode opl.
Zwavel
Bariumchlorideopl.
Wit neerslag
Stikstof
Difenylamineopl.
Blauwe opl.
Chloor
Zilvernitraatopl.
Wit neerslag
Vragen
a. Welke elementen hebben jullie in planten as (en dus in het plantenmateriaal) aangetoond?
b. Welke elementen moeten de planten zeker uit de bodem halen?
c. Voor welk element is dat zonder nader onderzoek niet zeker?