Wat is aardgas?
Aardgas is een fossiele brandstof die diep uit de grond wordt gehaald, bekijk dit filmpje maar eens. Fossiele brandstoffen zijn koolwaterstofverbindingen die zijn ontstaan uit de resten van planten en dieren die miljoenen jaren geleden zijn begraven onder de grond. Onder invloed van hoge temperaturen en druk werd dit organisch materiaal omgezet in olie en gas. Steenkool, aardolie en aardgas zijn voorbeelden van deze fossiele brandstoffen. Omdat we bij deze module geïnteresseerd zijn in aardgas, is de rest van deze pagina voornamelijk gericht op aardgas. (EnergieGenie, 2015; Initiatiefnemers Aardgas in Nederland, 2015)
Het Gronings aardgas dat we nu gebruiken, en dus ook bij jou thuis uit de gaskraan komt, vindt zijn oorsprong zo’n 310 miljoen jaar geleden. Het proces van plantje tot aardgas telt veel stappen en is hier uitgebreid te lezen. (Aardgas in de klas - NAM, 2009)
Aardgas kan ook op zee ontstaan. Het proces hiervoor is dan net iets anders, maar het resultaat is hetzelfde: aardgas. (EnergieGenie, 2015)
Schoon aardgas (waar de zwavel uit is gehaald) is een reukloos gas. Om er voor te zorgen dat een gaslek tijdig wordt opgemerkt, wordt er een geurstof aan toegevoegd. (Koninklijke Vereniging van Belgische Gasvaklieden & Siebelga, 2013)
Waar bestaat aardgas uit?
De samenstelling van aardgas verschilt per regio, maar het belangrijkste component van aardgas is methaan. Gronings aardgas bestaat voor ongeveer 81,3 % methaan en 3,5 % hogere koolwaterstoffen (ethaan, propaan, etc.). Naast deze koolwaterstoffen bevat aardgas ook een aantal onbrandbare gassen zoals stikstof en koolstofdioxide. Gronings gas bevat bijvoorbeeld 15,2 % van dit soort gassen. De samenstelling van het Gronings aardgas is al jaren hetzelfde. (GasTerra, 2015)
Om al deze verschillende soorten aardgas met elkaar te kunnen vergelijken, is de Wobbe-index opgesteld. Aan de hand van deze index kan iets gezegd worden over de verbrandingswarmte (en dus de hoeveelheid energie) van het aardgas. Gronings aardgas bevat bijvoorbeeld relatief veel stikstof ten opzichte van Canadees aardgas zoals te zien is in deze tabel. De Wobbe-index is dan ook lager dan de Wobbe-index van Canadees gas. (Remote Automation Solutions, 2007)
Wat kun je met aardgas?
Bijna elk huis in Nederland is aangesloten op aardgas. We gebruiken het voor allerlei zaken. Ook bedrijven en allerlei gebouwen van de overheid gebruiken het voor bijv. de verwarming van gebouwen en de aandrijving van machines. Nergens ter wereld gebruiken zoveel mensen en bedrijven aardgas. (Aardgas in de klas - NAM, 2009)
Hoe wordt gas gebruikt?
Aardgas wordt bij jou thuis gebruikt als energiebron voor bijv. verwarming en om op te koken. Daarnaast wordt het in grote energiecentrales en stadsverwarming gebruikt. Ongeveer de helft van de gebruikte hoeveelheid aardgas in Nederland is bedoeld voor verwarming van huizen en gebouwen. En van alle energie de we gebruiken, wordt meer dan de helft opgewekt met behulp van aardgas. Deze website geeft een overzicht van het gebruik van aardgas in Nederland. (EnergieGenie, 2015; Initiatiefnemers Aardgas in Nederland, 2015)
Verbranding van aardgas
Zoals al eerder is gezegd, bestaat aardgas voornamelijk uit methaan. De volledige verbranding van methaan wordt met de volgende reactievergelijking weergegeven:
CH4 (g) + 2 O2 (g) → 2 H2O (l) + CO2 (g)
Bij de verbranding van 1 m3 aardgas (dat dus uit meer dan alleen methaan bestaat) komt ca 1,8 kg CO2 vrij (bij p=p0 en T=273 K). (Hermans, 2014)
De hoeveelheid CO2 die hier gegeven is, is alleen de hoeveelheid die vrij komt bij de verbranding van aardgas. Dit is niet de totale CO2 uitstoot die plaatsvindt bij het gebruik van aardgas. De CO2 uitstoot van bijv. het opsporen, reinigen en transporteren zijn hierin namelijk nog niet mee genomen. De methode die gebruikt wordt om deze factoren ook mee te nemen is de well-to-wheels (Curran, Wagner, Graves, Keller, & Green Jr, 2014) methode, ofwel een analyse van de route beginnend bij de gasput (well) tot het verbruik (bijv. in een auto: wheels). De CO2 uitstoot wordt hiermee ongeveer 20 % verhoogt. Daarmee komt de totale CO2 uitstoot neer op 2,2 kg per m3 aardgas. (NGVA Europe, 2009)
Hoeveel aardgas wordt er gebruikt?
De hoeveelheid aardgas die per jaar wordt gewonnen en gebruikt verschilt per jaar. Een overzicht van de hoeveelheden geproduceerde, verbruikte, geïmporteerde, geëxporteerde en aardgas reserves is hier te vinden. In het document kun je de top 5 landen in 2013 vinden. Daarnaast wordt ook steeds gemeld op welke plek Nederland staat. Zoals je ziet: we doen het niet slecht voor ons kleine landje! (The World Factbook CIA, 2013-2014)
De hoeveelheid aardgas dat een huishouden in Nederland verbruikt, is ongeveer 1300 m3 per jaar. Wellicht zegt dit getal je niet zoveel, maar in de jaren ’90 was dit nog een stuk hoger (zo’n 1900 m3). Dit komt omdat de huizen steeds beter geïsoleerd worden en de verwarmingsketels steeds efficiënter worden. De grootste hoeveelheid van het aardgas dat we thuis gebruiken, is bedoeld voor verwarming. Kijk voor de meest actuele gegevens eens in de documenten die je kunt vinden op deze site. (ECN, Energie-Nederland, & Netbeheer Nederland, 2014)
De kosten van 1 m3 aardgas in 2014-2015 waren gemiddeld €0,65. Daarvan is 32 cent voor het aardgas zelf en de rest voor btw en energiebelasting. (Milieu Centraal, 2014-2015)