4.4 Het belang en de dilemma’s van sociaal ondernemen

Bij ondernemende burgers in de stad, bij professionals in de beroepspraktijk en docenten in het hoger beroepsonderwijs is er een groeiende aandacht voor het sociaal ondernemerschap. Het zou wel eens een tegenbeweging kunnen vormen voor het ‘oude’ commercieel ondernemen. Even scherp gezegd betekent dit dat 'Kennis delen maakt sterk' weer uitgangspunt wordt, in plaats van 'kennis is macht'.

In ieder geval maakt het duidelijk dat je op verschillende manieren ondernemer kunt worden.

Het sociaal ondernemen vertegenwoordigt waarden die een groeiende groep mensen aanspreekt. Door sommige sociaal ondernemers wordt dit de deeleconomie genoemd, waarbij toegang boven bezit gaat. Het gaat hierin om principieel anders consumeren. Volgens Marieke Hart van Thuisafgehaald.nl kunnen we een nieuwe generatie verwachten met minder focus op status en bezit en meer focus op beleving. Sociaal ondernemen maakt je duidelijk dat je ook heel anders tegen economie aan kunt kijken dan je wellicht gewend bent.

Tegelijkertijd roept deze ontwikkeling ook de nodige vragen op. Bestuurlijke vragen over de verhouding tussen overheid en burger, zoals 'Waarom is de overheid eigenlijk de enige publieke dienstverlener?' Maar het roept ook vragen op van professionals, onder andere over de gewenste rol, positie en taakuitoefening van ‘de nieuwe ambtenaar’ en ‘de nieuwe professional’. Sociaal ondernemen probeert de wereld van de markt en de wereld van de overheid te verbinden, maar bij wie ligt de verantwoordelijkheid in deze nieuwe setting? Het is zoeken naar passende arrangementen (Sterk, 2013; Schulz, 2013).

Bij deze partijen ontstaat ondertussen ook zorg over het ontbreken van een actuele benadering, hoe werkt het? De beschikbare handboeken zouden te bedrijfskundig zijn en onvoldoende aansluiten op de vragen over sociaal ondernemerschap in de nieuwe participatiesamenleving. Ze lijken vooral antwoord te geven op vragen uit de tijd van het marktdenken, maar geen overtuigende antwoorden op de vragen van deze tijd. Zoals op de vraag: Hoe creëren we op een sociaal, economisch en ecologisch duurzame wijze publieke waarde in de stedelijke samenleving?