4.2 Feiten over sociale ondernemingen in Nederland

Naar schatting zijn er ongeveer vierduizend sociale ondernemingen in Nederland. In vergelijking met andere Europese landen zijn er echter nog relatief weinig gegevens beschikbaar over de zogenaamde ‘social enterprise’ sector. Het is nu dan ook niet mogelijk om een exacte indicatie te geven van de omvang van de sector in Nederland. Duidelijk is wel dat het gaat om een ondernemingsvorm die volop in beweging en ontwikkeling is.

Uit een recente publicatie van Social Enterprise NL blijkt dat sociale ondernemingen tot de snelst groeiende bedrijven van Nederland behoren. De werkgelegenheid bij de aangesloten sociale ondernemingen is met maar liefst 25 procent gestegen. Bovendien verwacht 90 procent van de sociale ondernemingen dat die groei de komende jaren doorzet. Een percentage dat significant hoger ligt dan bij reguliere MKB-bedrijven in Nederland.

Sociale ondernemingen zijn actief in verschillende sectoren, van zakelijke en facilitaire dienstverlening en consumentenproducten tot zorg, educatie en internationale ontwikkeling. Het merendeel van de aangesloten sociaal ondernemers opereert alleen op de Nederlandse markt. Een kleiner aantal sociale ondernemingen is voornamelijk in het buitenland actief. Dit zijn de bedrijven met een focus op internationale ontwikkeling. Er zijn geen aparte cijfers over sociale ondernemingen die in de voedselsector actief zijn.

Nederland kent (nog) geen aparte juridische entiteit voor sociale ondernemingen. Sociaal ondernemers werken dan ook vanuit verschillende rechtsvormen. De meerderheid opereert als besloten vennootschap (BV). Deze ondernemingen hebben een winstoogmerk en kunnen dus ook risicodragend kapitaal aantrekken. Een aantal succesvolle ondernemingen gaat over van stichting naar BV, of plaatst een BV naast een stichting in een combinatievorm die ook vaak voorkomt (Social Enterprise NL, 2014).

De aandacht voor ‘sociaal ondernemerschap’ lijkt vooral een stedelijke zaak, gezien de tot nu toe gevonden bronnen als het gaat om sociale ondernemingen die met voedsel bezig zijn. Binnen het groene onderwijs heeft het nog weinig aandacht. Daar waar ‘regionale voedselstrategie’ raakt aan ontwikkelingen in de stad, is het interessant om ontwikkelingen rondom sociaal ondernemen te volgen en te benutten voor het onderwijs. Het is van belang dat studenten goed geïnformeerd hun eigen toekomstkeuzes kunnen maken. Doordat zij naast het ‘gangbare’ commercieel ondernemen ook kennis maken met sociaal ondernemen, kunnen zij beide ervaringen benutten om een afweging te maken.