Van bondgenoot naar vijand
Tijdens de Tweede Wereldoorlog waren het bondgenoten. De Verenigde Staten (VS) en de Sovjet-Unie (SU) werkten samen om nazi Duitsland te verslaan. Aan het einde van de oorlog werden deze twee landen gezien als de grote overwinnaars van de Tweede Wereldoorlog. Maar na deze oorlog veranderde deze samenwerking in een oorlog: De Koude Oorlog. Ook wel de oorlog zonder vechten. Er is namelijk tussen de VS en de SU nooit echt direct gevochten. Vandaar dat deze oorlog de Koude Oorlog heet, de wapens bleven koud.
Twee verschillende ideologieën
Een ideologie is een heel systeem van ideeën en opvattingen over hoe mensen met elkaar moeten omgaan, hoe de samenleving moet worden georganiseerd en hoe macht, kennis en bezit moet worden verdeeld.
De ideologie van de VS is het kapitalisme, waarin vrijheid van het individu erg belangrijk is. Een belangrijk kenmerk daarvan is het privébezit en het bestaan van verschillende klassen. Zo zijn er, om te beginnen, mensen met geld of ander eigendom en mensen zonder. Je mag eigendom hebben en dat eigendom inzetten om er geld mee te verdienen. Zo kun je een bedrijf beginnen, mensen voor je laten werken en winst maken. De overheid bemoeit zich daar zo weinig mogelijk mee. De vrije markt economie van vraag en aanbod regelt zelf voor de juiste prijzen en salarissen. Hiermee probeert de overheid ervoor te zorgen dat iedereen zijn eigen geld verdiend en zo voor zichzelf kan zorgen.
Lijnrecht daartegenover staat het communisme, waar gelijkheid en het behoren tot een groep belangrijk zijn. Een belangrijk kenmerk is dat privébezit zoveel mogelijk is uitgebannen. Een eigen bedrijf, een eigen boerderij of een eigen woning, dat kan niet meer. Bezit is gemeenschappelijk, het is van alle burgers. Het Centraal Comité van de communistische partij beslist daarover. Van bovenaf wordt vastgesteld wat er geproduceerd wordt, tegen welke prijzen en welk uurloon een arbeider verdient. De producten worden verkocht in staatswinkels of geëxporteerd via staatsbedrijven. Daarom noemt men de economie van de Sovjet-Unie een planeconomie. Alle inkomsten komen bij de overheid terecht. Met dit geld zorgt de overheid dat er voor alle mensen gezorgd wordt.
Democratie vs. dictatuur
Vanaf zijn ontstaan in 1776 is de VS een democratisch bestuurd land. Er zijn verschillende partijen en regelmatig kunnen de kiezers naar de stembus om hun stem uit te brengen. Het staat ook iedereen vrij om zelf een partij op te richten. De VS kent vrijheid van meningsuiting, dat wil zeggen dat je openlijk voor je mening uit mag komen zonder angst voor bestraffing.
Dat was anders in de Sovjet-Unie. In 1922 werd het land geleid door Lenin, die al snel het democratisch centralisme invoerde. Dat wil zeggen dat binnen het Centraal Comité met meerderheid genomen beslissingen door de minderheid niet meer mochten worden bestreden. Dat heeft de weg vrijgemaakt voor de dictatuur van zijn opvolger, Jozef Stalin. Wie het niet met de leiding eens was, kon uit de partij worden verwijderd of, zoals later heel gewoon werd, verdween in een strafkamp.