2. Microniveau: de individuele leerkracht

Uit studies bleek reeds dat een goede school- en klassfeer leidt tot een meer succesvolle schoolcarrière bij transgenderstudenten. Een goed schoolbeleid rond transgenderstudenten helpt al voor een groot stuk, maar hier stopt het niet. Als leerkracht kan/ moet je in de klas dit beleid verder trekken en op die manier een steentje bijdragen aan het algemeen welzijn van alle studenten.

 

In dit onderdeel geven we meer informatie en tips over het begeleiden en werken met transgenderstudenten in het klasverband. Deze tips kan u ook toepassen indien er geen algemeen schoolbeleid bestaat. Wij raden een algemeen schoolbeleid echter wel aan en hopen dat u als leerkracht hier naartoe streeft.

Wij starten met het uitwerken van 3 mogelijke scenario’s waarmee u in aanraking zou kunnen komen en hun initiële algemene handelsplannen.

Verder geven wij ook tips om de klasomgeving zo toegankelijk mogelijk te maken voor alle leerlingen en eventuele aanpassingen die u als school/leerkracht kan toepassen. Deze kan u in alle scenario’s toepassen in de mate van het mogelijke.

Scenario 1

U vermoedt dat uw leerling transgender is, maar de leerling zelf heeft hiertoe nog geen allusies gemaakt en heeft erover nog met niemand van het lerarenkorps gesproken.

 

In dit geval is het belangrijk dat u de leerling hier niet direct op aanspreekt, u kan zich namelijk vergissen of uw leerling kan misschien niet klaar zijn om zich te vereenzelvigen met het label transgender. Zolang de leerling u of iemand van het lerarenkorps hier niet over aanspreekt, spreekt u er ook niet over met de leerling.

Wat u wel kan doen, is het aanbieden van een luisterend oor. Indien u aanvoelt dat de leerling problemen ondervindt of meer teruggetrokken is dan normaal, kan u de leerling laten weten dat indien hij/zij over iets willen praten, zij steeds terecht kunnen bij u of iemand anders in het lerarenkorps.

 

Als leerkracht kan u wel openheid creëren door altijd gender neutrale termen te gebruiken. De transgender jongere zal zich hierdoor minder benadeeld of aangesproken voelen, en zich mogelijks sneller tot u wenden als vertrouwenspersoon. Let wel, dit dient u consequent toe te passen in al uw lessen, en niet vanaf het moment dat u vermoedt dat er zich een transgender in uw klas bevindt.

Verder kan u ook uw klasmanagement aanpassen en het klasverband toegankelijker maken voor alle leerlingen. Hierover volgt verder meer informatie (zie 2.1).

 

Scenario 2

De leerling vertelt u dat hij/zij transgender is, maar wil niet dat anderen dit te weten komen.

 

In dit geval krijgt u het vertrouwen van de leerling en het is dan ook belangrijk dat u deze niet schaadt.

Ten eerste kan u de leerling vragen in welke mate u kan helpen als leerkracht zodat de leerling zich optimaal zou voelen binnen de school en de klas.

U kan de leerling de toestemming vragen om ook andere leerkrachten en eventueel de directeur in te lichten om eventuele problemen op te lossen.

Het is belangrijk dat u als leerkracht vraagt hoe de ouders tegenover het transgenderisme staan. Indien u merkt dat hierbij problemen zijn, is het belangrijk dat u de leerling doorverwijst. Ook indien u merkt dat een leerling worstelt met de identiteit kan een doorverwijzing gepast zijn. Meer informatie rond doorverwijzing vindt u verder in dit leerpad.

Wanneer een transgenderleerling niet wilt dat anderen dit te weten komen, kan u enkel de problemen verhelpen die de leerling zelf aangeeft. Verder kan u ook het klas verband genderneutraal maken en meer aandacht hebben voor pestgedrag en opmerkingen hierover (zie onderdeel 2.1).

Belangrijk in dit scenario is dat de leerling voor alles de toestemming geeft en dat u als leerkracht dit vertrouwen niet schaadt.

Dit scenario kan na een tijd evolueren naar scenario 3.

 

Scenario 3

De leerling is transgender, zowel de leerlingen als het lerarenkorps zijn hiervan op de hoogte.

 

In dit scenario is het belangrijk dat u te weten komt of de ouders achter deze beslissing staan of niet. Dit is namelijk essentieel voor het verdere handelsplan.

Indien de ouders niet achter de beslissing staan, verwijst u de leerling en de ouders door. (Hierover verder meer.) Het is niet de taak van de leerkracht zich te bemoeien met de band tussen de ouders en de leerling. Het is beter om hiervan afstand te nemen.

Het is dan belangrijk om als lerarenkorps en directie de beslissing te nemen in welke mate men de wensen van de leerling en de ouders respecteert aangezien deze tegenover elkaar staan. Wij raden aan om het welzijn van de leerling zoveel mogelijk vooraan te plaatsen. Studies geven namelijk aan dat een goed schoolklimaat de schoolcarrière van een transgenderleerling positief beïnvloedt, maar al school bent u vrij in welke mate u hiermee omgaat.

Indien ouders achter de beslissing staan van hun kind kan u hen betrekken in het gesprek met de leerling. In dit gesprek (dat u heeft samen met de directie en eventueel andere leerkrachten)  bespreekt u in welke mate men de leerling kan helpen op school en in de klas. Alle beslissingen moeten worden goedgekeurd door de leerling zelf en de ouders.

Na dit gesprek kan u als school een werkgroep oprichten om eventuele problemen aan te pakken of om een schoolbeleid uit te schrijven indien deze nog niet aanwezig is.

Indien de leerling reeds in het proces zit voor een geslachtsverandering, is het belangrijk om als leerkracht hiervan op de hoogte te zijn. Het zou als leerkracht handig zijn om over een bepaalde tijdslijn te beschikken zodat u weet waar de leerling mee bezig is en dat u de leerling dan ook optimaal kan ondersteunen. Bijvoorbeeld bij hormoonbehandeling is het belangrijk te weten dat er gedragsveranderingen kunnen optreden door de hormonen. Als leerkracht bent u dan ook beter op de hoogte van het proces.

Verder houdt u rekening met de tip in het onderdeel 2.1.