Digitale teksten kunnen weliswaar motivatie en betrokkenheid vergroten, er kleven ook nadelen aan deze manier van lezen. Laten we niet in de valkuil stappen het nieuwe af te wijzen en onderzoeken wat wel werkt. Vier onderzoeken uitgelicht.
1) Uit divers wetenschappelijk onderzoek blijkt dat tijdens lezen vanaf een scherm mensen automatisch scannend een tekst doornemen op zoek naar specifieke informatie in plaats van dieper tot een tekst door te dringen. Verbanden tussen verschillende passages worden nauwelijks gelegd en argumenten voor de onderbouwing van conclusies worden vaak niet als zodanig herkend.
Onderzoek bij lezende studenten tijdens een tekstbegrip opdracht toont aan dat het brein geen gebruik maakt van bekende en eerder geleerde leesstrategieën om te komen tot tekstbegrip. Ook blijken digitale links in een tekst, bewegende beelden, geluiden, of spelachtige animaties – in digitale leermethodes vaak gebruikt om betrokkenheid te blijven genereren – sterk afleidend te werken ten koste van de inhoud van de tekst.
2) Geprinte boeken doen een groter beroep op het (voor)lezen en begrijpen van een verhaal dan interactieve e-books. Kinderen blijken significant minder details te onthouden van een verhaal van een e-book versie met multimedia gimmicks in vergelijking met de geprinte versie van hetzelfde boek, of het e-book zonder interactieve spelletjes. Ouders van jonge kinderen stellen tijdens het gezamenlijk lezen van interactieve multimediale e-books nauwelijks vragen aan hun kinderen over de inhoud van het verhaal, maar gaan wel mee in het spel.
Vragen stellen moedigt kinderen aan verbanden te leggen in een verhaal, goed voor de taalontwikkeling en het denkvermogen. Een geprint boek of e-book zonder multimedia gimmicks lokt meer interacties uit die bijdragen in de taalontwikkeling dan een e-book met multimediale gimmicks. Onderzoekers geven aan dat ouders en leerkrachten van jonge kinderen het plezier en het leerelement beter uit moeten balanceren zodat beide aspecten voldoende aandacht krijgen en bijdragen aan begrijpend lezen.
3) Uit onderzoeken van The American Educational Research Association blijkt dat jongeren meer gemotiveerd raken door gezamenlijke interactie in het werken met interactieve e-books, zoals Apple’s iBooks Author Software, maar de delen met informatieve teksten vaak overslaan.
Ontrafelen van problemen en vraagstukken is één van de belangrijkste vaardigheden van deze tijd. Daarbij hoort het goed kunnen lezen en begrijpen van teksten en verbanden kunnen leggen tussen verschillende soorten informatie. Lezen, herlezen, jezelf vragen stellen over een tekst en in eigen woorden herformuleren zijn daartoe waardevolle strategieën. Deze staan haaks op het snelle scannende lezen.
Nieuwe ontwikkelingen brengen met zich mee dat we oude aannames opnieuw tegen het licht moeten houden. Feit is dat jongeren meer geëngageerd raken door digitale leermiddelen. Laten we vooral niet in de valkuil stappen om het nieuwe af te wijzen en ons vast te bijten in aloude bewezen leerstrategieën. We zullen moeten uitvinden hoe we het ‘oude’ en ‘nieuwe’ kunnen integreren op een manier die het lezen en leren ten goede komen. Van belang is te achterhalen en begrijpen hoe, wanneer en waarbij jongeren inter-acteren met digitale (leer)middelen en de inzichten uit deze onderzoeken gebruiken om het beste uit beide werelden te integreren.
4) Project Tomorrow® bracht een rapport uit over de verschillende benaderingen van jongeren in het gebruik van digitale leermiddelen binnen en buiten de school. Een interessant rapport, al moet wel vermeld worden dat het onderzoeksproject gesponsord wordt door diverse producenten en uitgevers van digitale leermiddelen.
Artikel van Alexandra van der Hilst
http://www.ab3.nu/tekstbegrip-neemt-af-door-digitaal-lezen/