Het voorliggende boekje geeft toelichting over achtergronden, inventaris en toepassingen van de Landelijke Vegetatie Databank (LVD), een gegevensbestand over de plantengroei van Nederland. In dit omvangrijke archief zijn momenteel ruim 460.000 recente en historische vegetatiebeschrijvingen, zogenaamde vegetatieopnamen, in geautomatiseerde vorm bijeengebracht. De gegevens weerspiegelen ruim vijfenzeventig jaar vegetatiekundig veldonderzoek en hebben betrekking op de gehele verscheidenheid van begroeiingstypen. Ze omvatten zowel aquatische als terrestrische begroeiingen, goed ontwikkelde plantengemeenschappen maar ook verarmde gemeenschappen. De waarnemingen betreffen zowel het cultuurlandschap als de halfnatuurlijke en natuurlijke landschappen, en ze bieden een omvattend beeld van de vegetatie in alle delen van ons land.
De verplichtingen die voortkomen uit Europese afspraken met betrekking tot het internationale natuurbeleid, vormen de directe aanleiding voor het samenstellen van deze publicatie over de Landelijke Vegetatie Databank. De bedoelde Europese verplichtingen, kortweg aangeduid als Natura 2000, zijn in Nederland vervat in een aantal wettelijke taken die het behoud van de biodiversiteit in ons land moeten veiligstellen. Voor de uitvoering van deze taken bestaat een dringende behoefte aan gegevens over de desbetreffende natuurwaarden. Voor een adequate informatievoorziening over de Nederlandse natuur is door de Directie Natuur van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) momenteel een zogeheten WOT-programma in het leven geroepen (WOT-IN), waarbij de afkortingen WOT en IN staan voor Wettelijke Onderzoekstaken, respectievelijk Informatievoorziening Natuur. Het WOT-programma voorziet ook in het zo breed mogelijk informeren van het publiek, en de uitgave van dit boekje past binnen deze doelstelling.
Binnen de internationale verplichtingen nemen de Vogelrichtlijn en de Habitatrichtlijn (VHR), de twee pijlers van Natura 2000, een prominente plaats in. In het kader van deze richtlijnen moet het Ministerie van LNV periodiek rapporteren aan de Europese Commissie. In het jaar 2007 dient gerapporteerd te worden over de periode 2001-2006, waarbij in eerste instantie gevraagd wordt om de 'staat van instandhouding' van habitattypen en soorten te beoordelen, zeg maar de toestand waarin deze habitattypen en soorten in ons land verkeren. Wat de habitattypen betreft, zal gebruik worden gemaakt van de vele vegetatiegegevens die in ons land in de loop van de tijd zijn verzameld.
Aan het boekje is medewerking verleend door een groot aantal mensen, die toelichting geven op de grootte en inhoud van de bestanden, de ontsluiting ervan via computer en het Internet, de statistische betrouwbaarheid van de verzamelde gegevens en de toepassing ervan voor beheer en beleid. Anne Schmidt, die namens de WOT-IN het intitiatief tot publicatie in boekvorm ondersteunde, en Arco van Strien voor zijn bijdrage aan de discussies over statistische betrouwbaarheid willen we met name noemen. Maar de belangrijkste bijdrage is toch geleverd door de vele onderzoekers in het veld, die vol toewijding en veelal zonder enig financieel belang de vegetatiekundige informatie verzameld hebben. Er is uitgerekend dat voor het inwinnen van alle gegevens ruim tweehonderd mensjaren arbeid is verricht, door meer dan twaalfhonderd verschillende onderzoekers. Het is niet zo gemakkelijk om je een voorstelling te maken van de omvang van de gegevens. Een getal als 460.000 is erg abstract, maar het valt te visualiseren door bijvoorbeeld te bedenken dat een papieren uitdraai van de gegevens in de vorm van een matrix met enerzijds de afzonderlijke soorten en anderzijds de individuele beschrijvingen van de vegetatie een oppervlakte van meer dan zeven voetbalvelden zou beslaan.
Joop Schaminée & John Janssen
Wageningen, 17 augustus 2006