Ruimte en massa
Als ontwerper wordt van je gevraagd om een nieuwe verdeling van massa en ruimte te maken, omdat de oude niet meer voldoet. Daarom zul je de oude situatie in kaart moeten brengen. Je kunt dit op verschillende manieren doen: door foto's te maken, of door een maquette te maken (van steekschuim op een plattegrond, of met lego...).
Massa wordt gevormd door gebouwen en beplanting, en ruimte is wat overblijft. Ruimte krijg je door begrenzing, die gevormd wordt door massa. Een plein wordt omgeven door gebouwen, een kamer door muren. De vehouding tussen ruimte en massa is van belang voor de beleving van een gebied. Een plein omgeven door hoogbouw lijkt opeens veel kleiner dan datzelfde plein omgeven door laagbouw. Ook de mensen die over het plein lopen beleven de ruimte anders als de begrenzing anders is. Ditzelfde speelt ook in een tuin: een hoge schutting kan een opgesloten gevoel geven. De ooghoogte is daarbij belangrijk. Als je zit is deze 1.20 m en als je staat 1.70 m.
In een goed ontwerp zijn massa en ruimte zo verdeeld dat mensen zich daar prettig bij voelen. 'Rekening houden met de menselijke maat' is een typische vakterm van ontwerpers.
Ruimtelijke opbouw
Een gebied kan op verschillende manieren ingedeeld zijn. Er kunnen hoofd- en nevenruimten onderscheiden worden. Een hoofdruimte kan soms -naar de menselijke maat- te groot zijn. Door zo'n grote ruimte opnieuw te verdelen in kleinere subruimten kan een gebied een totaal ander karakter krijgen. Een koud, open plein wordt door bomen vriendelijker en besloten. De beleving van een langgerekte tuin hangt sterk af van de verdeling in subruimten, zoals hieronder te zien is. Subruimten kun je maken door hagen, heestergroepen of hoogteverschillen.
Schaal
Een tekening heeft een bepaalde schaal, dat is de verhouding van de tekening tot de werkelijkheid. 'Schaal 1:50' betekent: in werkelijkheid is alles 50x groter dan op de tekening. 1 cm op de tekening is dan in werkelijkheid 50 cm, en 1 mm op de tekening is in werkelijkheid 50 mm = 5 cm.
Het is handig om op je ontwerptekeningen een schaalbalk te tekenen. Zo corrigeer je schaalfouten die ontstaan bij het kopieren van de tekening.