De eerste homologe reeks die we bespreken zijn de alkanen. Alkanen zijn de eenvoudigste groep koolwaterstoffen. Ze bevatten alleen C- en H-atomen en zijn te omschrijven met de formule CnH2n+2. Hierbij kan n elk geheel getal boven de 0 zijn. Alkanen zijn verzadigde koolwaterstoffen: ze bevatten geen dubbele bindingen.
Bekijk onderstaande PowerPointpresentatie over de systematische naamgeving van alkanen.
Alkanen komen voor als vertakte en als onvertakte moleculen. Vertakte moleculen hebben een zijketen.
Als de zijketen een -CH3 groep is, noemen we dit een methylgroep. Heeft de zijketen 2 C-atomen (-CH2-CH3), dan is het een ethyl. De zijketens krijgen altijd een nummer, om aan te geven aan welk C-atoom van de hoofdgroep ze vastzitten. Daarbij spreken we af het laagst mogelijke nummer te gebruiken - je telt dus vanaf het dichtstbijzijnde uiteinde.
Voorbeeld:
1. Zoek de langste hoofdgroep. --> 6 C-atomen = hexaan.
2. Benoem de zijgroepen --> Er is 1 methylgroep.
3. Nummer de plaats van de zijgroep zo laag mogelijk --> de zijgroep zit aan het tweede C-atoom (niet aan het vijfde)
Totale naam: 2-methylhexaan
Als er meerdere dezelfde zijgroepen zijn, voeg je een Grieks telwoord toe. 1 zijgroep = mono, 2 zijgroepen = di, 3 zijgroepen = tri.
Voorbeeld:
1. Zoek de langste hoofdgroep --> 6 C-atomen= hexaan.
2. Benoem de zijgroepen --> Er zijn 2 methylgroepen. Er komt dus een telwoord (di) bij!
3. Nummer de plaats van de zijgroep zo laag mogelijk --> 2 en 4.
Totale naam: 2,4-dimethylhexaan
Als er verschillende zijketens zijn, is de volgorde alfabetisch. Telwoorden worden niet meegerekend! Dus ethyl komt voor dimethyl.
Voorbeeld:
1. Zoek de langste hoofdketen --> 6 C-atomen =hexaan.
2. Benoem de zijgroepen --> 1 methylgroep, en 1 ethylgroep.
3. Nummer de zijgroepen zo laag mogelijk --> methyl = 2, ethyl = 3.
Totale naam: 4-ethyl-2-methylhexaan.
De zijgroepen zijn op alfabetische volgorde, dus eerst ethyl en dan methyl.
Opdracht: Systematische naamgeving alkanen.
Tip: Bepaal eerst wat de hoofdketen is, kijk daarna naar de vertakkingen. De nummering van de zijketens is altijd zo laag mogelijk!
1.
2.
3.
4.
5.
Als je nog moeite had met de naamgeving van alkanen, kun je HIER de regels voor naamgeving nog een keer nalezen.