1.2 Dementie en muziek (lezen)

Als de dementie van een oudere in een vergevorderd stadium is, kan het steeds moeilijker worden om met de zieke in contact te komen. Allerlei hersenfuncties zijn immers aangetast: het begrip, het communiceren met woorden, het geheugen... En hoe maakt u dan nog contact?
 

Muziek als activiteit voor dementerenden

Muziek kan op allerlei manieren worden ingezet om actief te zijn met een dementerende. Zingen, zowel samen zingen als voor iemand zingen, dansen op muziek of in elk geval meebewegen, musiceren al is het maar meeklappen op de maat, luisteren naar muziek als is het misschien geen concertbezoek in de gebruikelijke betekenis van het woord. De teksten van de eerste regels van een bekend schoolliedje aanvullen. Een muziek-dvd bekijken. Meedoen aan een muziekquiz. Muziekinstrumenten bekijken, betasten, de trilling ervan voelen als iemand er zijn hand op legt... Muziek kan op allerlei manieren ingezet worden als activiteit.
 

 

Muziek en hersenfuncties

Maar wat maakt muziek nu tot zo'n succesvol middel om contact te maken? Naast het feit dat vrijwel iedereen iets heeft met muziek... Muziek activeert bepaalde 'plekken' in de hersenen. Muziek prikkelt tot in een vergevorderd stadium van een vorm van dementie meerdere hersengebieden. O.a. de kleine hersenen, de hersenstam en de amygdala.

Emoties opgeroepen door muziek
De amygdala vormt het geheugen voor de menselijke emotie. Daardoor raakt muziek aan emoties: het kan allerlei gevoelens oproepen bij mensen. En dat geld uiteraard voor alle partijen: zowel de persoon met dementie als de mantelzorger als vakkrachten.

Muziek en taal
Omdat muziek ook raakt aan ons taalcentrum, kan muziek ook taal stimuleren. Terwijl een oudere met dementie al heel moeilijk spreekt omdat hij of zij afatisch aan het worden is, kan dezelfde persoon soms nog wel een liedje meezingen. Ook zo komt er communicatie op gang in de vorm van contact, in de vorm van samen kunnen zingen!

Geheugen en muziek
Kent u dat? U hoort 's morgens een liedje en u raakt het de hele dag niet meer kwijt? Muziek blijft lang hangen in ons geheugen. Zowel in het kortetermijngeheugen als in het langetermijngeheugen. Dat geldt voor ziek en gezond, voor jong en oud! Dat betekent dat liedjes, een lijflied, een tv-tune onze herinneringen stimuleren. Ook als het geheugen door dementie is aangetast.
Muziek en reminiscentie (het bewust ophalen van positieve herinneringen) gaan dan ook hand in hand.
 

Herkenbare muziek

Extra veel effect kunt u sorteren als u bekende, vertrouwde muziek in zet. Het is dan ook alleszins de moeite waard om te achterhalen welke muziek de betreffende persoon mooi vond. Aan welk lied heeft hij of zij een warme herinnering? Wat galmde hij onder de douche? Welk bandje speelde er op zijn bruiloft? Als een familielid van u opgenomen wordt in een zorgcentrum of verpleeghuis of een dagopvang bezoekt, geef dan zijn of haar persoonlijke top tien mee, op papier of cd... En wees moedig genoeg om aan iemands bed te zingen. Pak iemands hand, zing of neurie en 'communiceer' uw liefde, uw betrokkenheid, uw zorgzaamheid!