Informatie : "Veiligheid"


Stel je het eens voor; geen regels in het verkeer, geen spelregels bij sportwedstrijden, geen belasting betalen en geen wet die stelen verbiedt. Dat zal eventjes leuk zijn, maar voor je het weet is het chaos. Uit ervaring weten we dat regels noodzakelijk zijn.
We hebben besloten dat iedereen zich aan normen moet houden. Deze zijn vastgelegd in wetten en verordeningen. Er is controle nodig en wanneer men zich niet aan de regels houdt maak je kans in aanraking te komen met politie en justitie.
We behandelen in dit onderdeel 3 thema's:

Thema 1. Veiligheid
Thema 2. Criminaliteit
Thema 3. Straffen

Deze informatie heb je nodig om opdracht 11 te kunnen maken.


1. Veiligheid

Veiligheid; Mensen vinden het heel belangrijk om veilig te zijn en zich veilig te voelen. Veiligheid is een situatie waar in je niet in gevaar bent. Het is vaak lastig om te meten hoe veilig een situatie is. Daarom wordt het woord veiligheid ook vaak gebruikt om een gevoel aan te geven. Je kunt je veilig voelen, terwijl de situatie waarin je je bevindt juist onveilig is. Dit wordt ook wel schijnveiligheid genoemd. Je kunt je omgekeerd ook onveilig voelen in een veilige situatie.

Veiligheidsmaatregelen ; In elke samenleving worden maatregelen genomen die de veiligheid moeten bevorderen en verbeteren. Er zijn wetten en regels die ervoor moeten zorgen dat het vei lig is in Nederland. Die wetten en regels kunnen over verschillende onderwerpen gaan. Zo heb je wetten en regels die te maken heb­ ben met veiligheid in het verkeer, veiligheid op het werk en voedselveiligheid.

De politie
De politie controleert of wetten en regels worden nageleefd. De politie heeft hierbij een aantal bevoegdheden die gewone burgers niet hebben. Zo kan de politie in bepaalde gevallen een huiszoeking doen of telefoongesprekken afluisteren. Daarnaast mag de politie in sommige gevallen geweld gebruiken. Het gebruik van geweld door de politie is aan strenge regels gebonden. Er mag alleen geweld worden gebruikt als er geen andere mogelijkheden zijn om de regels hand te haven. Ook mag er niet meer geweld worden gebruikt dan noodzakelijk is.

Het leger
Het Nederlandse leger is er voor de nationale veiligheid. Daarnaast wordt het leger ingezet bij internationale missies. Het leger wordt ook wel de krijgsmacht genoemd. Het Nederlandse leger bestaat uit de Koninklijke Marine, de Koninklijke Landmacht, de Koninklijke Luchtmacht en de Koninklijke Marechaussee: de militaire politie.

Veiligheid en privacy
Sommige wetten en regels die er zijn om de veiligheid te vergroten, zorgen voor een inperking van de vrijheid en privacy van burgers. Privacy is het recht om dingen voor jezelf te houden of om zaken geheim te houden. Er is de laatste jaren in Nederland veel aandacht gekomen voor de aanpak van terrorisme. Er zijn veel maatregelen genomen om te voorkomen dat er terroristische aanslagen worden gepleegd.  Niet iedereen is het met al die maatregelen eens. Sommige mensen vinden het recht op vrijheid of privacy belangrijker dan veiligheidsmaatregelen.

Geweld; In elke samenleving komt geweld voor. Met geweld worden alle handelingen bedoeld die schade of verwondingen aanrichten. Geweld heeft vaak te maken met agressie. Er bestaan verschil lende vormen van geweld:

-           verbaal geweld: vloeken of schelden;

-           lichamelijk geweld: slaan, schoppen of het gebruik van wapens;

-           psychisch geweld: pesten, bedreigen of chanteren;

-           seksueel geweld: verkrachting of aanranding.

Geweld is een groot maatschappelijk probleem. De aanwezigheid van geweld en agressie kunnen ervoor zorgen dat mensen zich onveilig voelen. Geweld in het uitgaansleven komt veel voor. Het meeste uitgaansgeweld speelt zich af op straat, meestal in de buurt van een café of discotheek. In uitgaansgelegenheden is meer controle en wordt er sneller ingegrepen als er iets mis lijkt te gaan.

Alcohol en drugs spelen vaak een grote rol bij uitgaansgeweld. Het gebruik van alcohol en drugs zorgt ervoor dat je remmingen wegvallen en je situaties minder goed kunt inschatten. Iemand die drinkt, overschat zichzelf sneller dan iemand die niet drinkt.

Het gebruik van alcohol en drugs zijn niet de enige factoren die ervoor zorgen dat iemand geweld gebruikt. Ook iemands persoonlijkheid kan een rol spelen. Bepaalde persoonlijkheidskenmerken en -stoornissen kunnen ervoor zorgen dat iemand zich eerder agressief gedraagt. Daarnaast spelen geslacht en leeftijd een rol. Mannen zijn vaker betrokken bij agressie en geweld dan vrouwen. Ook zijn jongeren vaker gewelddadig dan ouderen.

Niet elke vorm van geweld is zichtbaar voor de samenleving. Huiselijk geweld wordt gepleegd door iemand uit de huiselijke kring van het slachtoffer. Er is sprake van huiselijk geweld wanneer iemand thuis wordt geslagen, uitgescholden of tegen zijn zin seks moet hebben. Huiselijk geweld komt relatief vaak voor, maar is lang niet altijd bekend. Een groot probleem van huiselijk geweld is dat de buitenwereld vaak niet doorheeft wat er aan de hand is. Hierdoor wordt in veel gevallen niet op tijd ingegrepen.

Iemand die zich schuldig maakt aan huiselijk geweld, kan een huisverbod krijgen. Een huisverbod is een periode waarin de dader zijn eigen woning niet in mag en geen contact mag opnemen met zijn partner of met zijn kinderen.

Er is sprake van seksueel geweld als iemand door één of meerdere personen wordt gedwongen om tegen zijn wil seksuele handelingen te verrichten. Aanranding, verkrachting en incest zijn voorbeelden van seksueel geweld. Seksueel geweld komt soms niet aan het licht, omdat slachtoffers het moeilijk vinden om te praten over wat er is gebeurd. Ze schamen zich voor de ervaring en denken soms zelfs dat het hun eigen schuld is. Seksueel geweld is voor de meeste slachtoffers heel traumatisch.

 

Uitwerking begrippen

Geweld                      Alle handelingen die schade of verwondingen aanrichten en die vaak met agressie gepaard gaan.

Privacy                      Het recht om dingen voor jezelf te houden of om zaken geheim te houden.

Schijnveiligheid          Een situatie waarin je je veilig voelt, terwijl de situatie juist onveilig is.

Veiligheid                  Een situatie waarin je niet in gevaar bent of je het gevoel hebt dat je veilig bent.


2. Criminaliteit

Overtredingen en misdrijven; Crimineel gedrag is gedrag dat volgens de wet strafbaar is. Criminelen zijn mensen die crimineel gedrag vertonen. Niet elke vorm van crimineel gedrag is even ernstig. Je kunt onderscheid maken tussen overtredingen en misdrijven.

Als je een overtreding begaat, overtreed je een wet of regel. Voorbeelden van overtredingen zijn door rood licht fietsen, bellen tijdens het autorijden en wildplassen. Als je een overtreding begaat, kun je daar een geldboete voor krijgen. Een geldboete is een bedrag dat je aan de overheid moet betalen.

Een misdrijf is een ernstige overtreding. Voor het plegen van een misdrijf kun je een zware straf krijgen. Een bank beroven of een moord plegen zijn voorbeelden van misdrijven. Voor het plegen van een misdrijf kun je een lange gevangenisstraf krijgen. De rechter bepaalt of je schuldig bent en welke straf je krijgt.

Aangifte doen; Als je slachtoffer bent van crimineel gedrag kun je aangifte doen bij de politie. Dat betekent dat je officieel meldt wat jou is overkomen. De dader kan dan makkelijker worden gestraft. Je kunt aangifte doen op het politiebureau. Je kunt ook telefonisch of via het internet aangifte doen.

Het is belangrijk om aangifte te doen als je iets ernstigs hebt meegemaakt. Als je geen aangifte van het misdrijf doet, is het voor de politie veel moeilijker om de dader of daders op te sporen en te straffen.

Je kunt ook anoniem een misdaad melden. Dat kan via de meldlijn Meld Misdaad Anoniem. Je kunt dit nummer bellen met informatie over een misdaad, zonder dat je je naam hoeft te zeggen.

Waarom wordt iemand crimineel?; Criminaliteit kan een groot probleem zijn in een samenleving. Daarom wordt er veel nagedacht over verklaringen voor criminaliteit. Criminologen zijn wetenschappers die criminaliteit in de samenleving bestuderen en zoeken naar verklaringen voor crimineel gedrag. Veel criminologen kijken naar meerdere aspecten om het criminele gedrag van een persoon te ver­ klaren. Ze kijken onder meer naar:

-           de werking van de hersenen;

-           de opvoeding;

-           het ontbreken van sociale relaties;

-           maatschappelijke ongelijkheid;

-           discriminatie en uitsluiting.

 

Werking hersenen
De werking van de hersenen kan volgens sommige criminologen een rol spelen bij het ontstaan van crimineel gedrag. De hersenen van criminelen werken volgens die criminologen anders dan de hersenen van niet-criminelen. Mensen die crimineel gedrag vertonen, zouden minder gevoelig zijn voor angst en minder nadenken over de gevolgen van hun handelingen. Deze karaktereigenschappen zouden gedeeltelijk worden veroorzaakt door de manier waarop de hersenen werken .

Opvoeding
Crimineel gedrag wordt door andere criminologen verklaard door te kijken naar de opvoeding van criminelen. Criminologen die de nadruk op opvoeding leggen , denken dat crimineel gedrag is aan­ geleerd. Volgens deze verklaring vertonen jongeren die worden opgevoed in een omgeving waar veel crimineel gedrag voorkomt, zelf ook sneller crimineel gedrag.

Ontbreken sociale relaties
Een derde verklaring is dat mensen crimineel gedrag vertonen als ze weinig te ver liezen hebben. Mensen zonder baan, partner of huis hebben meer kans om crimineel gedrag te vertonen. Ze heb­ ben minder te ver liezen dan mensen die wel een baan, partner of huis hebben.

Maatschappelijk ongelijkheid
Volgens de vierde verklaring komt crimineel gedrag voort uit grote verschillen in de samenleving. Verschillen tussen arm en rijk en ongelijke arbeidskansen kunnen ertoe leiden dat mensen uit noodzaak, frustratie of jaloezie crimineel gedrag gaan vertonen.

Discriminatie en uitsluiting
Ten slotte kan crimineel gedrag worden verklaard door te kijken naar de manier waarop mensen worden behandeld . Als bepaalde groepen mensen worden gediscrimineerd of zich buitengesloten voelen, vertonen zij volgens aanhangers van deze theorie eerder crimineel gedrag. A ls mensen als crimineel wo rden gezien, gaan zij zich daar ook naar gedragen .

Uitwerking begrippen
Aangifte doen            Officieel melden wat jou is overkomen als je het slachtoffer bent van criminaliteit.
Crimineel                  Iemand die crimineel gedrag vertoont.
Crimineel gedrag       Gedrag dat volgens de wet strafbaar is.
Criminoloog               Een wetenschapper die criminaliteit in de samenleving bestudeert en zoekt naar verklaringen voor crimineel
                               gedrag.
Misdrijf                      Een ernstige overtreding waarvoor je een zware straf kunt krijgen.
Overtreding               De situatie dat je een wet of regel hebt overtreden.


3. Straffen

Soorten Straf
Als je iets hebt gedaan dat in strijd is met de wet, kun j e een straf krijgen. In Nederland  kunnen voor overtredingen en misdrijven verschil lende soorten straffen worden gegeven . De drie meest voorkomende zijn:

een geldboete. Een geldboete i s een bedrag d at de dader van een overtreding of misdrijf aan de overheid moet betalen. Het hangt van de overtreding of het misdrijf af hoe hoog de geldboete is. Voor diefstal geldt bijvoorbeeld  een boete van maximaal  19.500 euro.

een celstraf. Bij een cel straf wordt een d ader van een overtreding of misdrijf opgesloten  in een gevangenis of in een huis van bewaring.

een taakstraf. Een taakstraf is een straf waar bij je werkzaam heden moet uitvoeren die vaak nuttig zijn voor de samenleving.

Straffen kunnen onvoorwaardelijk of voorwaardelijk zijn. Een onvoorwaardelijke straf is een straf d ie in principe altijd wordt uitgevoerd . Een voorwaardelijke straf is een straf die al leen wordt uitgevoerd al s de veroordeelde tijdens zijn proeftijd  opnieuw in de fout gaat of zich niet aan bepaalde voorwaarden  houdt.

Halt; Als jongeren  een  strafbaar feit  plegen,  kunnen  zij naar Halt worden  gestuurd. Halt is een  instantie die jongeren  tus sen  twa alf en  achttien j aar een  taakstraf geeft. Halt  staat voor  'Het alternatief'. Jaarlijks worden  er in  Nederland  ongeveer  18.000 jongeren  naar  Halt verwezen. Voorbeelden  van  straf­ bare feiten  waarvoor j e  n aar  Halt gestuurd  kunt worden, zijn:  vernieling, openbare  dronkenschap  en winkeldiefstal.

Het idee achter Halt is dat jongeren hun fouten kunnen rechtzetten zonder dat zij n aar de rechter hoeven. Ze voeren een taakstraf uit, bieden hun excuses aan de slachtoffers aan en vergoeden de gemaakte schade .

Een straf van H alt kan een werkstraf of een leerstraf zijn. Er kan ook een combinatie van een werkstraf en een leerstraf word en gegeven. Bij een werkstraf moet de d ader bijvoorbeeld  in een ziekenhuis of voor een gemeente werken , zond er dat hij hiervoor wordt betaald. De werkstraf mag maxi­ maal 240 uur duren. Bij een leerstraf moet de dader een cursus vol gen, om zo i ets te leren van zijn gedrag. Een  leerstraf kan  maximaal 480 uur  duren.

Taakstraffen hebben voor zowel de dader als voor de samenleving voordelen. De dader hoeft niet naar de gevangenis en loopt daardoor niet het risico zijn werk, huis en vrienden te verliezen. Daarnaast zet de dader zich in voor de samenleving en is een taakstraf goedkoper dan een gevangenisstraf.


Het doel van straffen; Het straffen van mensen heeft altijd een bepaald doel. De belangrijkste doelen van straffen zijn preventie, heropvoeding, vergelding en bescherming van  de samenleving.

Preventies
Preventie houdt in dat wordt voorkomen  dat een misdrijf opnieuw wordt gepleegd. Door te straffen benadruk je dat mensen  die een misdrijf plegen, dit niet ongestraft kunnen doen. Dit schrikt andere mensen hopelijk af om een misdaad te plegen. De dader zelf wordt bovendien gewaarschuwd  het niet opnieuw te proberen.

Toch gaan criminelen na het uitzitten van hun straf soms opnieuw in de fout. Ze worden voor een bepaald misdrijf gestraft, maar enige tijd later maken ze zich weer schuldig aan een misdrijf. Dit verschijnsel heet recidive.

Heropvoeding
Heropvoeding betekent dat de crimineel iets moet leren van zijn straf. De straf moet ertoe leiden dat de crimineel zijn leven betert. Heropvoeding is een belangrijk doel bij de maatregel terbeschikkingstelling (tbs). Tbs wordt vaak opgelegd aan mensen  die een ernstig misdrijf hebben  gepleegd  en een psychiatrische  stoornis heb­ ben. De psychiatrische  stoornis zorgt ervoor dat deze mensen  een gevaar kunnen  zijn voor de samenleving . De rechtbank  verklaart deze mensen  ontoerekeningsvatbaar.  Iemand  die tbs heeft gekregen wordt in een tbs-kliniek behandeld  voor zijn stoornis. Tbs kan worden verlengd, totdat de veroordeelde niet langer wordt gezien als een gevaar voor de maatschappij. Iemand  die volledig toerekeningsvatbaar  is, maar volgens  de rechter toch een gevaar zal blijven vormen voor de samenleving, kan een levenslange  gevangenisstraf  krijgen.

Vergelding
Een ander doel van straffen is vergelding. Met vergelding wordt bedoeld  dat het leed van  slachtoffers  van  een  misdaad  door een  straf wordt  gecompenseerd. Slachtoffers  van  misdrijven kunnen nog  lang l ast hebben van het  leed  dat hen  is aangedaan.  Het straffen van de daders,  kan het leed va n de slachtoffers mogelijk verlichten.

Bescherming samenleving
Iemand die een misdrijf pleegt, vormt een bedreig in g voor d e samenleving. Door deze persoon op te sluiten in de gevangenis, wordt hij tijdelijk buiten de samenleving geplaatst. Een opgesloten crimineel vormt in die periode geen gevaar voor de samenleving. Het straffen van mensen heeft dus ook als doel om de samenleving te beschermen.

Strafblad; Als je de wet hebt overtreden, kun je een strafblad krijgen. Een strafblad is een document waarin staat dat je de wet hebt overtreden. Een strafblad heet officieel een uittreksel justitiële documentatie.

Als je ouder bent dan twaalf  jaar en een misdrijf pleegt, krijg je altijd een strafblad. Je krijgt ook een strafblad als je slechts verdacht bent van een misdrijf.  Bij een overtreding hangt het af van het soort overtreding en de opgelegde straf. Je krijgt een strafblad als je een overtreding hebt begaan en hiervoor een celstraf, een voorwaardelijke celstraf of een boete van minimaal honderd euro hebt gekregen. Ook bij overtredingen geldt dat een verdenking meetelt.

Verklaring Omtrent gedrag (VOG)
Een strafblad kan grote gevolgen hebben bij het vinden van werk of het volgen van een opleiding. Voor allerlei beroepen en functies is een verklaring van goed gedrag nodig. De officiële naam voor deze verklaring is de Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG). Een VOG vraag je aan bij de gemeente en wordt afgegeven door de minister van Justitie. Als je een strafblad hebt, kan de minister besluiten om je geen VOG te geven.

Of je een VOG krijgt terwijl je een strafblad hebt, hangt onder andere af van:

-           de hoogte van de straf op je strafblad;

-           het soort misdrijf of overtreding op je strafblad;

-           hoe oud je was toen je het misdrijf of de overtreding beging;

-           de functie waarop je solliciteert.

Uitwerking begrippen
Halt                       Een instantie die jongeren tussen twaalf en achttien jaar een taakstraf geeft als zij een strafbaar feit hebben
                            gepleegd.
Heropvoeding         Het idee dat een crimineel iets moet leren van zijn straf en daardoor zijn leven betert.
Onvoorwaardelijke  Een straf die in principe altijd wordt uitgevoerd.
straf  
Preventie                Het idee dat door te straffen wo rdt voorkomen dat een misdrijf opnieuw wordt gepleegd.
Recidive                 Het verschijnsel waarbij een crimineel na zijn straf opnieuw in de fout gaat.
Strafblad                Een document waarin staat dat je de wet hebt overtreden.
Terbeschikking-      Een maatregel die wordt opgelegd aan mensen die een ernstig misdrijf hebben gepleegd  en een
stelling (tbs)           psychiatrische stoornis hebben.
Vergelding              Het idee dat het leed van slachtoffers van een misdaad door een straf wordt gecompenseerd .
Verklaring Omtrent  Een officiële verk laring van goed gedrag die nodig is om bepaalde beroepen en functies te mogen uitoefenen.
het Gedrag (VOG)  
Voorwaardelijke       Een straf die alleen wordt uitgevoerd als de veroordeelde tijdens zijn proeftijd opnieuw in de fout gaat of
straf                       zich niet aan de door de rechter bepaalde voorwaarden houdt.