Metalen met zuren

Bepaalde metalen lossen op in verdunde sterke zuren onder waterstofontwikkeling. Het oplossen van het metaal komt meestal neer op een reactie tussen metaalatomen en H+(aq)-ionen.
Hiermee bedoelen we eigenlijk H3O+(aq), maar voor het gemak houden we in redoxreactievergelijkingen meestal de notatie H+(aq) aan.
Een voorbeeld is de reactie van zink(poeder) met zoutzuur:
 

In halfvergelijkingen:
 

Het zink lost op als Zn2+ en staat hierbij twee elektronen af aan de H+-ionen. Per H+-ion wordt één elektron opgenomen, waardoor een H-atoom ontstaat; dit reageert met een ander H-atoom en vormt H2-gas. Zn is dus de reductor en H+ de oxidator.
 
De Cl--ionen reageren niet; er ontstaat een oplossing van zinkchloride (ZnCl2). De reactievergelijking, geschreven met H3O+, is:
 

Niet alle metalen reageren met verdunde sterke zuren. Het al dan niet reageren is afhankelijk van de reductorsterkte (de oxideerbaarheid) van het metaal. We maken daarom weer onderscheid tussen de edele, halfedele en onedele metalen.

Reactie van zinkpoeder met zoutzuur
Bron plaatje: Brady & Senese, Chemistry (5th Ed)

 

 

Edele en halfedele metalen

De edele en halfedele metalen (Cu, Hg, Ag, Au en Pt) reageren niet met H+(aq).
Hg en Cu lossen wel op in salpeterzuur. De combinatie H+(aq) en NO3-(aq) is een krachtige oxidator (zie onder de knop 'Sterkte van oxidatoren en reductoren').

Een koperen munt reageert met salpeterzuur
Bron: Brady & Senese, Chemistry (5th Ed)
 
 
Zo is het mogelijk om een koperplaat te gebruiken voor het maken van een ets.
Zelfs voor goud is een oplosmiddel gevonden, 'koningswater', een mengsel van geconcentreerd salpeterzuur en zoutzuur. Dit mengsel levert atomair chloor, dat in staat is om goud te oxideren en (ionair) in oplossing te houden.

 

Onedele en zeer onedele metalen

Onedele metalen reageren wel met H+(aq).
Niet elk onedel metaal lost op in elk verdund zuur. Pb lost bijvoorbeeld niet op in verdund zwavelzuur doordat onoplosbaar PbSO4 ontstaat.
 
De zeer onedele metalen zijn zulke sterke reductoren dat ze zelfs met zuiver water (extreem zwak zuur) reageren, waarin de concentratie H+(aq) zeer laag is:

Water is in dit geval de oxidator, calcium de reductor.
Halfreacties:
 

Reactie van metallisch natrium met water
Bron: Brady & Senese, Chemistry
 
 

Aluminium

Aluminium behoort ook tot de zeer onedele metalen.
Desondanks wordt aluminium nauwelijks door water aangetast. Dit is te danken aan het ondoorlatende laagje aluminiumoxide, dat het metaal afschermt tegen invloeden van buitenaf.
 
Onder de knop 'Sterkte van oxidatoren en reductoren' komen bovenstaande eigenschappen van metalen in een theoretisch perspectief te staan.