Lactose beperking

Lactosebeperkt en lactosevrij dieet

Indicaties voor een lactosebeperkt of lactosevrij dieet:

  1. Lactose-intolerantie ten gevolge van lactosedeficiëntie: Lactose wordt onder invloed van het enzym lactase gesplitst in glucose en galactose. Bij een tekort aan lactase wordt lactose onvoldoende gesplitst en veroorzaakt gistingsdiarree. De patiënt heeft last van buikkrampen, borrelingen, opgeblazen gevoel, misselijkheid en flatulentie. Bij kinderen kan braken en belangrijkste klacht zijn. Niet altijd is er diarree. Oorzaken van lactasedeficiëntie:
    1. aangeboren primaire lactasedeficiëntie (vrij zeldzaam)
    2. verworven primaire lactasedeficiëntie: mondiaal gezien is het normaal dat de lactase-activiteit vanaf ongeveer 5 jaar aanzienlijk daalt. Alleen blanken van Noord-Europese oorsprong en enkele volkeren in Afrika en Azië vertonen geen lactasedeficiëntie vanaf de kleuterleeftijd.
    3. Secundaire lactase deficiëntie door beschadiging van het darmslijmvlies (acute gastro-enteritis, coeliakie, ziekte van Crohn) of tekort aan darmslijmvlies (short bowel syndroom).
  2. Lactose-intolerantie ten gevolge van bacteriële overgroei in de dunne darmen door maagresectie, darmresectie en bij vernauwingen (stenosen). Ook hier heeft het dieet tot doel gistingsdiarree en buikklachten te voorkomen.
  3. Galactosemie. Dit is een aangeboren stofwisselingsstoornis. Galactose wordt door een tekort aan bepaalde enzymen onvolledig afgebroken. Er ontstaan toxische afbraakproducten die oogafwijkingen, leverbeschadiging en hersenbeschadiging veroorzaken. Galactose wordt gevormd uit lactose. Een lactosevrij dieet waarmee zo snel mogelijk na de geboorte wordt begonnen, voorkomt deze aantastingen.

 

Kenmerken:

Bij lactose-intolerantie is de mate van lactosebeperking, afhankelijk van de hoeveelheid lactose die men kan verdragen. Als de lactosebevattende voedingsmiddelen goed over de dag worden verdeeld, kunnen de meeste patiënten nog wel 250 ml melk- melk is de belangrijkste lactosebron- verdragen. Bij galactosemie moet de voeding absoluut lactosevrij zijn. Elk spoortje lactose (galactose) kan toxisch werken.

Toepassing:

Een lactosebeperking betekent vooral een beperking van melk en melkproducten. Er zij enkele melkproducten die weinig lactose bevatten: Kaas, hangop, kwark en boter. Hollandse kaas is zelfs lactosevrij. Dit geldt niet voor smeltkaas (smeerkaas en roomkaas) en zachte kaassoorten. Voor een lactosebeperking is het voldoende melk en melkproducten te beperken tot een hoeveelheid waar men geen last van heeft. Elke patiënt moet dat voor zichzelf uitproberen. Belangrijk is daarbij dat slechts kleine hoeveelheden tegelijk worden gebruikt (dus goed verspreid over de dag). Als men slechts weinig lactose kan verdragen, kan men gebruik maken van kaas, hangop en kwark. Ook is het mogelijk zelf lactose-arme melk te maken door de melk met het enzym lactase te behandelen. Dit enzym is te koop bij apotheek en drogist onder de naam Kerulac. Een andere manier is het innemen van lactase bevattende tabletten (Kerutabs). Deze tabletten moeten gelijktijdig met een lactosebevattend voedingsmiddelen worden gebruikt. Wanneer de smaak van lactose-arme melk een probleem vormt , kan men er chocolademelk van maken of kan de melk verwerkt worden in vla, pudding, pap, sauzen, etc.

Een lactosevrij dieet is veel ingewikkelder. Er zijn tal van producten waarin melk is verwerkt. Enkele voorbeelden : brood, beschuit, paneermeel, koekjes, gebak, broodsmeersels, sauzen, soepen, worst, chocolade etc. Een lactosevrij dieet brengt daardoor veel beperkingen met zich mee. Men moet erg alert zijn op het voorkomen van lactose. Op verpakte producten kan de ingrediëntendeclaratie duidelijkheid geven. Andere belangrijke hulpmiddelen zijn lijsten met lactosevrije voedingsmiddelen van het Voedingscentrum. Niet alleen voedingsmiddelen bevatten lactose, maar ook veel medicijnen worden met lactose bereid. Melk kan vervangen worden door lactose- en galactosearme ‘melk’ op basis van soja, bij voorkeur een calciumverrijkte soort. Omdat er in een lactosevrije voeding geen gebruik gemaakt kan worden van melkproducten, vraagt de calciumvoorziening extra aandacht, evenals e voorziening van vit B.

Begeleiding;

Een lactosebeperkt dieet zal in het algemeen niet zoveel problemen opleveren. De patiënten zijn meestal goed gemotiveerd en vinden na enige tijd uit hoeveel melkproducten ze kunnen verdragen. Als men veel gebruik maakt van kant en klaar producten, moet men zich ten aanzien van de samenstelling goed informeren. De nagerechten, koekjes en gebaksoorten vormen het grootste probleem. Deze voedingsmiddelen kunnen vrij veel lactose bevatten, afhankelijk van de bereidingswijze.

Een lactosevrij dieet geeft veel problemen. Als het dieet wordt gehouden in verband met een volledig ontbreken van lactase merkt de patiënt snel genoeg dat hij een voedingsmiddel met lactose heeft gebruikt. Bij galactosemie is het effect echter pas op lange termijn merkbaar en (in tegenstelling tot diarree) irreversibel.