Informatievaardigheden hebben we nodig om een bepaalde taak of klus uit te voeren op school, werk, in het dagelijkse leven, en om blijvend te leren en onszelf te ontwikkelen. Informatievaardigheden helpen ons om niet te verdwalen in het grote aanbod aan informatie.
Informatievaardigheden gaat over omgaan met informatie. En dat wordt heel breed opgevat. Allereerst gaat het om het herkennen van een informatiebehoefte en het formuleren van een zo specifiek mogelijke informatievraag, gevolgd door het selecteren van bronnen, die de benodigde informatie op kunnen leveren. Kennis over deze bronnen en de manieren waarop je in deze bronnen kunt zoeken zijn belangrijk voor een geslaagde zoekactie. Verder gaat het over een kritische beoordeling van de gevonden informatie op bruikbaarheid, kwaliteit en betrouwbaarheid en de verwerking van deze informatie.
Vormen
Informatie is beschikbaar in verschillende vormen: persoonlijke ervaringen, boeken, onderzoeksverslagen, krantenberichten, weblogs, tijdschriftartikelen, (bibliografische) bestanden en nog veel meer. Sommige van deze bronnen zijn online, sommige helpen je om verdere informatie te vinden (“hulpbronnen”). Welke bronnen geschikt zijn, hangt af van het soort informatie dat je wilt vinden.
Als je op zoek bent naar een boek over een bepaald onderwerp, raadpleeg je de catalogus van de bibliotheek. Boeken zijn niet meer alleen beschikbaar op papier, maar ook online te raadplegen. Verder zijn veel boeken of stukken eruit gratis beschikbaar als gevolg van grote digitaliseringsprojecten, bijv. Google Book Search.
Weblogs zijn vrij goede informatiebronnen, omdat de schrijvers van weblogs de intentie hebben hun lezers te informeren over nieuwe ontwikkelingen, congressen die bezocht zijn, artikelen of boeken die gelezen zijn en daar graag hun mening over geven. Zoekmachines om naar informatie in weblogs te zoeken zijn Technorati, Asken Google Blogsearch.
Wiki’s kunnen goede bronnen zijn. De bekendste is Wikipedia, wat een populaire informatiebron is bij scholieren. Veel docenten zijn sceptisch over Wikipedia, omdat de kwaliteit per lemma verschilt. Over het algemeen geldt voor encyclopedieën, en Wikipedia in het bijzonder, dat ze zeer geschikt zijn als startliteratuur of naslagwerk, maar het moet nooit de enige geraadpleegde bron zijn.
Betrouwbaarheid
Bij de keuze van bronnen moet je letten op de betrouwbaarheid en kwaliteit ervan. Informatie in wetenschappelijke boeken, tijdschriften en rapporten is geselecteerd en gecontroleerd op kwaliteit. Uitgevers en editors van tijdschriften hebben een reputatie hoog te houden en zullen elk artikel voorleggen aan vakgenoten, die de kwaliteit van de tekst en het beschreven onderzoek beoordelen. Dit proces wordt ‘peer review’ genoemd.
Voor websites en weblogs bestaat zo’n peer review proces niet. Iedereen kan informatie op internet zetten en dat wordt met de dag makkelijker. Om te beoordelen hoe betrouwbaar en goed de informatie van webbronnen is, zijn er vier criteria waar je op kunt letten:
Extra
Wikipedia heeft een overlegpagina. Deze pagina’s maken het mogelijk dat mensen met elkaar kunnen discussiëren over een artikel. Iedereen kan reageren, jij ook. Wikipedia houdt de pagina’s in de gaten, maar het kan voorkomen dat er iets staat wat niet klopt en deze informatie er lang blijft staan. Wikipedia heeft last van ‘vandalisme’, zoals onzinberichten. Daar zijn de overlegpagina’s voor bedoeld. Op elke pagina is een tab ‘overleg’ te vinden, linksboven naast ‘artikel’. Het is heel zinvol om bij artikelen de overlegpagina te bekijken. Waar zijn mensen het bijvoorbeeld niet over eens? Staat er twijfelachtige informatie op Wikipedia???