Pijnstillers komen onder allerlei merknamen in de handel voor (zie tabel 1).
De pijnstillende (analgetische) werking is toe te schrijven aan aspirine (acetosal = acetylsalicylzuur), fenacetine (4-ethoxy-aceetanilide) of paracetamol (4-hydroxy-aceetanilide of 4-acetylaminofenol).
Waarschijnlijk inactiveren deze stoffen de enzymen die nodig zijn voor de vorming van prostaglandines. Te hoge concentraties van prostaglandines in de cellen geeft een gevoel van pijn. Behalve de pijnstillende werking hebben deze stoffen een koortsverlagend (antipyretische) werking en soms ook nog een ontstekingsremmende (anti-inflammatoire) werking.
De pijnstillende middelen, die vrij in de handel verkrijgbaar zijn, bestaan meestal uit één van de bovengenoemde stoffen of uit een mengsel daarvan. Door te mengen kan met lagere doseringen worden volstaan, waardoor in het algemeen minder kans bestaat op bijwerkingen.
Vaak zijn aan deze preparaten nog stoffen toegevoegd, die op zichzelf geen pijnstillende werking hebben, maar de werking van de pijnstillende stoffen kunnen versterken, zoals cafeïne, dat bovendien de sufheid tegengaat.
Verder bevatten de tabletten vaak een bindmiddel, bijvoorbeeld zetmeel of aluminiumhydroxide en soms ascorbinezuur (vitamine C).
De aanwezigheid van acetylsalicylzuur, paracetamol, cafeïne en fenacetine kan worden vastgesteld door een dunnelaagchromatogram te maken.
Tabel 1 Samenstelling van enkele pijnstillers (in mg per tablet)
APC |
250 mg acetylsalicylzuur |
250 mg fenacetine |
|
50 mg cafeïne |
|
Aspirine |
500 mg acetylsalicylzuur |
Aspro |
320 mg acetylsalicylzuur |
Chefarine 4 |
200 mg acetylsalicylzuur |
200 mg fenacetine |
|
25 mg cafeïne |
|
200 mg aluminiumhydroxide |
|
Coldrex |
250 mg acetylsalicylzuur |
5 mg fenylefrine-HCl |
|
50 mg ascorbinezuur |
|
Finimal |
500 mg paracetamol |
50 mg cafeïne |
|
Saridon |
150 mg (2-propyl)fenazon |
250 mg fenacetine |
|
50 mg cafeïne |
|
Sinaspril |
80 mg acetylsalicylzuur |
Witte-kruispoeders |
250 mg fenazon ( antipyrine) |
|
250 mg fenacetine |
|
50 mg cafeïne |
|
20 mg kinine |
|
70 mg lactose |