1a. Geef een definitie van de begrippen normen en waarden.
Voorbeeld van een goed antwoord:
Normen en waarden hangen samen met de groep of volk waar je bij hoort en worden grotendeels gevormd door je cultuur. Dat wat door mensen belangrijk gevonden wordt. Het zegt bijvoorbeeld iets over hoe mensen met elkaar omgaan.
1b. Welke normen en waarden vind jij zelf belangrijk? Leg uit wat normen en waarden voor jou als persoon betekenen.
Voorbeeld van een goed antwoord:
Respect voor je medemens tonen. Gevolgd door een uitleg waarom je dit belangrijk vindt.
2a. Wat verstaan we onder vooroordelen en discriminatie? Gebruik zo nodig een woordenboek.
Voorbeeld van een goed antwoord:
Verschil maken tussen mensen/groepen, vaak op basis van zaken die er niet toe doen.
2b. Hoe denk je zelf over discriminatie? Leg je antwoord uit.
Voorbeeld van een goed antwoord:
Ik ben absoluut tegen discriminatie, je kunt er mensen veel pijn mee doen. Zo ga je niet met mensen om, je hoort mensen met respect te behandelen. Zelf zou je het ook niet leuk vinden wanneer dit jou gebeurt. Je dient iemand te behandelen zoals je zelf graag behandeld zou willen worden.
2c. Geef een voorbeeld van een situatie waarbij de begrippen vooroordelen en discriminatie duidelijk aan bod komen.
Voorbeeld van een goed antwoord:
Sollicitatiebrieven die binnenkomen met een niet-Nederlandse naam erboven worden direct afgewezen en in een ander laatje gelegd. Op deze manier beoordeel/veroordeel je iemand. Je maakt verschil tussen mensen/groepen, vaak op basis van zaken die er niet toe doen. In dit voorbeeld zegt de naam niets over de persoon zelf.
Opdrachten bij de tekst “De Tweede Wereldoorlog was een totale oorlog
1a. Velen – ook niet – nazi’s- hebben aan de Jodenvervolging meegewerkt, waaronder veel Duitse en Nederlandse burgers. Geef hier een reden voor en beargumenteer je antwoord.
Voorbeeld van een goed antwoord:
De burgers konden beter met de nazi’s meewerken dan dat zij ze tegen werkten. Dit omdat de nazi’s Nederland bezet hadden en de bevolking strenge maatregelingen had opgelegd, wanneer deze niet nageleefd werden, volgden er sancties. Je kon in principe dus beter doen wat je opgelegd werd. Wanneer je joden onderdak bood werd je gevangen genomen door de Duitsers of erger. Dit was één van de redenen dat vele burgers toch besloten om de nazi’s te helpen en zo hun eigen hachje te redden.
1b. Geef een ander woord voor Jodenhaat.
Het antwoord:
Antisemitisme
1c. Gebruik het begrip uit 1b en leg uit wat dit volgens de ideologie van Hitler betekende.
Voorbeeld van een goed antwoord:
Volgens Hitler was er maar één perfect volk en dat was het Duitse volk. De Duitssprekende mensen moesten in één groot Duitsland wonen. Hij vond dat de joden uitgeroeid moesten worden. De nazi’s namen verschillende anti-Joodse maatregelen.
De opdracht bij de Historische tekstbron
1a. Ga er vanuit dat je ten tijde van de Tweede Wereldoorlog leefde. Je hebt een joodsvriendje/joodsvriendinnetje. Op een dag komt hij/zij naar jou toe en verteld dat de Duitsers hem/haar zullen vermoorden wanneer ze hem/haar vinden. Hij/zij vraagt of ze een tijd bij jou en je familie kan onderduiken. Bied je hem/haar onderdak? Beargumenteer je antwoord.
Voorbeeld van een goed antwoord wanneer je hem/haar wel onderdak biedt:
Wel, je neemt het risico en verleent je vriend(in) onderdak. Het interesseert je niet welke gevolgen dit kan hebben. Het is een vriend(in) in voor en tegenspoed, het is tegen je wil in hem/haar niet te steunen. Je kunt niet leven met de gedachten dat hij/zij misschien wel vermoord wordt door de Duitsers en dat jij dit misschien had kunnen voorkomen.
Voorbeeld van een goed antwoord wanneer je hem/haar geen onderdak biedt:
Niet, je wilt het leven van je familie en jezelf niet in gevaar brengen/riskeren, het was namelijk een vorm van verzet tegen de Duitsers. Je liep het gevaar opgepakt of zelfs vermoord te worden door de Duitsers.
1b. Welke gevaren waren er voor de helpers van de onderduikers?
Voorbeeld van een goed antwoord:
Dit viel onder de noemer verzet, je bracht er dus je eigen leven mee in gevaar. De helpers liepen het gevaar opgepakt te worden door de Duitsers en vermoord te worden.
2a. Elli en Miep haalden de boodschappen voor de familie Frank, het gezin van Hermman van Pels en Frits Pfeffer. Was dit zonder risico? Leg je antwoord uit.
Voorbeeld van een goed antwoord:
Het was niet zonder risico, ze moesten de boodschappen mee naar binnen zien te krijgen zonder dat dit op zou vallen. Het waren immers meer boodschappen dan één mens nodig heeft om in zijn behoefte te voorzien. Wanneer dit opgemerkt zou worden, zou hieruit kunnen blijken dat er mensen ondergedoken zaten in het grachtenpand.
2b. Familie Frank zat ondergedoken met, het gezin van Hermann van Pels en Fritz Pfeffer. Hoe meer onderduikers op één en dezelfde plaats zitten hoe meer risico hieraan verbonden is. Leg dit uit.
Voorbeeld van een goed antwoord:
De onderduikers mochten niet opgemerkt worden. Er waren delen van de dag dat ze muisstil moesten zijn, omdat ze anders gehoord zouden kunnen worden. Door de werknemers in het magazijn of de zaak naast het grachtenpand waar de familie Frank zat ondergedoken. Wanneer deze vrij waren kregen zij pas meer beweegruimte. Zo konden ze bijvoorbeeld overdag de wc niet doortrekken, je kon al verraden worden door een keer hoesten.
3a.Selecteer een stukje tekst uit de bron dat het meeste indruk op je gemaakt heeft.
Eigen invulling door de leerling.
3b. Vertel in eigen woorden wat je uit het geselecteerde deel van de bron kunt opmaken.
Eigen invulling door de leerling.
3c. Waarom spreekt juist dit deel van de bron je zo aan? Beargumenteer je antwoord.