Door de Weltpolitiek en de ambities van de nieuwe Duitse keizer liepen de spanningen rond het begin van de 20e eeuw hoog op in Europa. Er zijn een aantal belangrijke oorzaken aan te wijzen die deze spanningen verergerden en die uiteindelijk zorgden voor de Eerste Wereldoorlog:
Duitsland als bedreiging. Het nieuwe Duitse Keizerrijk werd een sterke staat, zowel op militair, economisch en politiek gebied. Dit zorgde voor een verstoring van het machtsevenwicht in Europa, waarbij Frankrijk de dominante positie verloor. Frankrijk wilde wraak en de andere landen voelden zich bedreigd door Duitsland als grootmacht. Dit zorgde voor grote spanningen in Europa.
De allianties. Door de spanningen wilden de Europese landen sterker staan en besloten ze bondgenootschappen (ofwel allianties) te sluiten met elkaar. Zo had Duitsland een bondgenootschap met Oostenrijk-Hongarije en Italië, ook wel de Triple Alliantie genoemd. Aan de andere kant had je Frankrijk, Groot-Brittannië en Rusland die de Triple Entente sloten.
Nationalisme. In Europa was in sterke mate sprake van nationalisme: mensen waren erg trots op hun land en op hun volk. Veel landen voelden zich beter dan andere landen. Dit zorgde voor spanningen en speelde ook een rol bij het modern imperialisme. Hoe meer koloniën, hoe meer aanzien het land had. Hier waren veel landen op gericht.
Militarisme en een wapenwedloop. De Duitse ambities en het nationalisme in Europa gingen ook hand in hand met toenemend militarisme. Er kwam een voorliefde voor militair vertoon, om andere landen te laten zien hoe sterk en machtig het land was. Zo begon er ook in een wapenwedloop in Europa.
Modern imperialisme. In deze tijd was Engeland de grootste macht op zee, met een grote vloot en veel koloniën in bezit. Vooral Duitsland wilde echter de concurrentie met Groot-Brittannië aangaan en ook een ‘plek onder de zon verkrijgen’. Zo werd in de Vlootwet van 1898 de Duitse vloot uitgebreid. Het lukte Duitsland echter niet zo goed om de overzeese expansie succesvol te maken. Daarom richtte het land zich later meer op het Europese vasteland. Het modern imperialisme, de strijd om koloniën, zorgde er echter wel voor dat de oorlog een wereldoorlog werd. Ook in de Europese koloniën werd namelijk gevochten.