Opdracht 1 – Kunst als middel om een status in de samenleving te versterken

Omschrijf in eigen woorden hoe De Nachtwacht als middel wordt gebruikt om de status van de elite in de samenleving te versterken. Geef een voorbeeld van hoe en bij wie dat te zien is op het schilderij.

[Antwoord]
Het schilderij benadrukt niet alleen het gezag van de kapitein, maar stelt de schutterij óók voor als een cruciale kracht voor vrede en orde in Amsterdam.
Banninck Cocq en Van Ruytenburch hadden er belang bij dat ze vooraan en van top tot teen werden afgebeeld op De Nachtwacht. Ze wilden graag klimmen op de maatschappelijke ladder en genoten van het aanzien dat ze onder de bevolking hadden. Om optimaal en in vol ornaat op het schilderij te worden afgebeeld hebben ze Rembrandt veel geld betaald.
Op het schilderij zijn veel details te zien waaruit blijkt dat het hier om de Amsterdamse kloveniers gaat. Ten eerste het mysterieuze meisje dat tussen de mannen door lijkt te glippen. Zij is de mascotte van de kloveniers. Aan haar riem is een kip aan zijn pootjes opgehangen en diens klauwen verwijzen naar de kloveniers.
De klover, het geweer, is ook duidelijk weergegeven op het schilderij. Rond Frans Banninck Cocq zijn drie mannen te zien die het wapen schoonmaken, herladen en richten. De man die zijn geweer richt, lijkt achter Frans Banninck Cocq te verdwijnen en draagt eikenbladen op zijn helm. Ook het eikenblad is een bekend kloveniersmotief.
Dat het specifiek om een schutterij uit Amsterdam gaat, wordt ook op een andere manier duidelijk gemaakt. Frans Banninck Cocq wijst zijn arm naar voren, waarmee hij richting lijkt te geven aan de schutters. Deze hand werpt een schaduw op de jas van Willem van Ruytenburch. Tussen de duim en wijsvinger van deze schaduw zijn drie kruisjes te zien, het wapen van Amsterdam.