Leerlingen denken dat diffusie altijd in één richting plaatsvindt.
Zuurstofmoleculen die gasvorming met de ingeademde lucht in het longblaasje komen, lossen deels op in het alveolaire vocht aan de binnenwand van het longblaasje (alveolus). De concentratie opgeloste zuurstof (pO2) in het alveolaire vocht is hoger dan in het bloedplasma en hierdoor vindt er netto diffusie plaats van zuurstofmoleculen naar het bloedplasma. Deze diffusie gaat bruto echter beide kanten op en stopt ook niet als de concentratie gelijk is (dan gaan er netto ongeveer evenveel moleculen beide richtingen op). Lang niet alle zuurstofmoleculen worden opgenomen en organismen ademen ook zuurstof uit. Met CO2 moleculen is hetzelfde aan de hand in tegenovergestelde richting. Leerlingen overschatten de hoeveelheid koolstofdioxide die wordt uitgeademd. Met stikstof en andere moleculen is de concentratie ongeveer gelijk en vindt er ongeveer evenveel diffusie in beide richtingen plaats.
Mogelijke oorzaken van dit misconcept is dat de pijlen in de afbeeldingen altijd maar één richting van diffusie weergeven (alleen de netto richting), en de diffusie van andere stoffen, zoals stikstof, worden weggelaten. Het lijkt in veel plaatjes ook alsof alle binnengekomen zuurstof opgenomen wordt in het bloed.
Wees je als docent bewust van de tekortkomingen van afbeeldingen en modellen. Omdat je zelf expert bent, weet je op welke punten het model versimpeld is maar leerlingen kunnen dit als beginner nog niet waarnemen. Het helpt om dit expliciet te bespreken met leerlingen, bijvoorbeeld met dit venndiagram:
Model gaswisseling in longen - venndiagram.pptx
Dit zijn meerkeuzevragen over diffusie en osmose voor de HV bovenbouw:
Meerkeuzevragen diffusie in de longen HV bovenbouw
Voor vwo bovenbouw is uitbeeldpracticum 28 geschikt voor een beter begrip van partiële zuurstofdruk:
Uitbeelddidactiek in de biologieles deel C uitbeeldpractica
Cliff, W. H. (2006). Case-based learning of blood oxygen transport. Advances in Physiology Education, 30(4), 224-229.