Willem van Ruytenburch doet een gouden zet

De Vaandeldrager, Rembrandt van Rijn, 1636

Willem van Ruytenburch is de man in het goudgeel op De Nachtwacht. Hij werd in 1600 geboren in een welvarende en ambitieuze handelaarsfamilie. Zijn vader kocht rond de geboorte van Willem een huis aan de dure Oudezijds Achterburgwal in Amsterdam en vestigde daar een winkel. Een paar jaar later kocht hij de naam Van Ruytenburch (1606), een adellijke naam en de titel Heer van Vlaerdingen (1611). Naast de naam erfde Willem ook die titel van zijn vader.

Ook al deed Willem van Ruytenburch zich voor als iemand van adel, officieel was hij dit niet.
Van Ruytenburch trouwde in 1626 met de steenrijke Alida Jonckheyn. Een gouden zet, want de rijkdom die hij op deze manier vergaarde, droeg er mede toe bij dat hij uiteindelijk wethouder werd en opklom tot luitenant van de schutterscompagnie als rechterhand van kapitein Frans Banninck Cocq, naast wie hij op De Nachtwacht staat.
Willem van Ruytenburch werd in 1639 voorgedragen en vervolgens toegelaten tot de Vroedschap van Amsterdam. De Vroedschap was verantwoordelijk voor de economische en financiƫle ontwikkelingen van Amsterdam. Het was een soort college van burgemeesters en wethouders dat niet alleen verantwoordelijk was voor de dagelijkse bestuurszaken van de stad, maar ook een belangrijke stem had in de politiek van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Daarnaast was de Vroedschap verantwoordelijk voor het aanstellen van de nieuwe burgemeesters. De leden van de Vroedschap werden voor het leven gekozen.

Willem van Ruytenburch had een duidelijke voorkeur voor Rembrandt van Rijn. Rembrandt moest volgens hem het schuttersstuk schilderen waarop de schutterscompagnie van de Amsterdamse Wijk II zou worden afgebeeld. Van Ruytenburch koos voor Rembrandt omdat hij zeer onder de indruk was van het schilderij De Vaandeldrager. Dit schilderij, dat Rembrandt in 1636 schilderde, liet volgens Van Ruytenburch een levensechte man zien, een vaardigheid die geen enkele andere schilder kon evenaren.