Breuken in de aardkorst ontstaan door bewegingen van tektonische platen. Afhankelijk van hoe deze platen ten opzichte van elkaar bewegen, ontstaan er drie soorten breuken: afschuivingsbreuk, opschuivingsbreuk, en zijschuivingsbreuk.
Wat is het?
Bij een afschuivingsbreuk bewegen twee stukken van de aardkorst uit elkaar. Dit gebeurt meestal in gebieden waar er sprake is van spanning in de korst, zoals bij divergente plaatgrenzen.
Beweging:
Het bovenliggende blok zakt naar beneden ten opzichte van het onderliggende blok.
Gevolgen in het landschap:
Voorbeeld:
De Mid-Atlantische Rug is een gebied met afschuivingsbreuken.
Wat is het?
Bij een opschuivingsbreuk bewegen twee stukken aardkorst naar elkaar toe. Dit gebeurt meestal in gebieden met compressiekrachten, zoals bij convergente plaatgrenzen.
Beweging:
Het bovenliggende blok wordt over het onderliggende blok omhoog geduwd.
Gevolgen in het landschap:
Voorbeeld:
De Himalaya is ontstaan door opschuivingsbreuken bij de botsing van de Indische en Euraziatische platen.
Wat is het?
Bij een zijschuivingsbreuk bewegen twee stukken aardkorst horizontaal langs elkaar. Dit type breuk komt voor bij transforme plaatgrenzen.
Beweging:
De platen schuiven zijwaarts langs elkaar in tegengestelde richting.
Gevolgen in het landschap:
Voorbeeld:
De San Andreas-breuk in Californië is een bekend voorbeeld van een zijschuivingsbreuk.
| Type breuk | Beweging | Landschap/gevolg | Voorbeelden |
|---|---|---|---|
| Afschuivingsbreuk | Uit elkaar (divergentie) | Breukdalen, kloven | Riftvallei, Mid-Atlantische Rug |
| Opschuivingsbreuk | Naar elkaar toe | Bergen, steile rotswanden | Himalaya, Andes |
| Zijschuivingsbreuk | Horizontaal langs elkaar (transform) | Verschuiving van landschappen | San Andreas-breuk |
Deze breuken spelen een cruciale rol in het vormgeven van het aardoppervlak en veroorzaken vaak aardbevingen of vulkanische activiteit.